Dzikie gęsi niszczą uprawy. Co robić? Można liczyć na rekompensaty?
Rolnicy obecnie obserwują masowe przeloty ptaków, które zatrzymują się w uprawach ozimych i wydziobują młode rośliny na sporych areałach. Gdzie plantator może zgłosić taką szkodę? Co - tak w ogóle - zrobić z pszenicą wyskubaną przez gęsi, czy ona da plon, czy jest do przeorania, jak to sprawdzić? Rolnicy zastanawiają się również nad następującymi kwestiami: Jak chronić plantacje przed nalotami ptactwa? Kto odpowiada za szkody spowodowane przez dzikie ptactwo - czy można się od tego ubezpieczyć? Zasięgnęliśmy języka w tej sprawie.
Dzikie gęsi wydziobały pszenicę. Orać czy nie?
Co może zrobić rolnik, któremu dzikie gęsi wydziobały pszenicę? Z taką sytuacją spotkaliśmy się m.in. w okolicach Żabikowa nieopodal Poznania. - Rolnik w pierwszej kolejności powinien zlustrować plantację i ocenić stan uszkodzeń. Od tego bowiem będą zależały następne kroki. Jeżeli uszkodzenia występują w małym stopniu, rośliny powinny się zregenerować. Pomóc może wiosenne zastosowanie nawozów azotowych oraz biostymulatorów, które pobudzą wzrost roślin. Taka sytuacja powoduje dodatkowy wzrost kosztów produkcji, nie dając przy tym gwarancji uzyskania zadowalającego plonu - radzi Dorota Piękna-Paterczyk główny specjalista ds. produkcji roślinnej z Powiatowego Zespółu Doradztwa Rolniczego w powiecie pleszewskim. Gorzej, jeśli plantacja uległa uszkodzeniu przez ptactwo w bardzo dużym stopniu. - Jeśli pszenica, będąca w fazie krzewienia, została zjedzona, a wzrost i rozwój został zatrzymany, wtedy rolnik podejmuje decyzję o zaoraniu plantacji i uprawie nowej rośliny - wskazuje ekspertka.
Jak poradzić sobie z dzikimi gęsiami, które wyrządzają szkody w oziminach?
Dorota Piękna-Paterczyk wyjaśnia jednocześnie, jakie praktyczne działania może podjąć rolnik w celu ochrony upraw przed żerowaniem dzikich gęsi. - Najskuteczniejsze metody to: płoszenie ptaków przy zastosowaniu różnych urządzeń dźwiękowych, wizualne odstraszacze takie jak: sztuczne sylwetki innych drapieżników, zmiana warunków żerowania, czyli siew roślin mało atrakcyjnych dla populacji ptaków - wylicza specjalistka. Zaznacza, że nie jest to jednak takie proste w przypadku płoszenia ptaków urządzeniami dźwiękowymi. - Aby wprowadzić do praktycznego zastosowania, należy uzyskać zgodę Generalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska - zwraca uwagę Dorota Piękna-Paterczyk.
Ekspertka wskazuje, że odpowiedzialność za szkody spowodowane przez dzikie ptactwo zależy od kilku czynników, takich jak: gatunek ptaka, miejsce powstania szkody oraz obowiązujące przepisy prawne. - Jeśli szkoda została wyrządzona przez gatunki ptaków objęte ochroną, odszkodowanie może być przyznane przez Skarb Państwa. W Polsce takie sprawy reguluje ustawa o ochronie przyrody a wypłata odszkodowania jest realizowana przez Regionalne Dyrekcje Ochrony Środowiska (RDOŚ). W innych przypadkach, zwłaszcza, gdy mowa o ptakach nie objętych ochroną uznaje się, że są to zdarzenia naturalne i nikt nie ponosi odpowiedzialności za ich skutki - tłumaczy Dorota Piękna-Paterczyk.
Czy firmy ubezpieczają uprawy od żerowania ptactwa?
Tutaj sytuacja wygląda mało ciekawie. - Firmy ubezpieczeniowe oferują polisy dla rolników, chroniące uprawy przed różnymi ryzykami, jednakże szkody spowodowane przez dzikie zwierzęta, np. gęsi nie są zazwyczaj objęte standardowymi polisami ubezpieczeniowymi - zwraca uwagę ekspertka.
Jakie ptaki należą do chronionych? Co mówią przepisy?
Specjalistka mówi też o tym, że rolnicy, szukają pomocy w Kołach Łowieckich, ale i tutaj - jak podkreśla Dorota Piękna-Paterczyk, również przepisy nie są jednoznaczne, jeśli chodzi o ptactwo. - Należałoby rozszerzyć katalog ptactwa chronionego - zaznacza nasza rozmówczyni.
Jakie ptaki są więc w “katalogu”?
Ptaki wyrządzające szkody w rolnictwie, jak tłumaczy MRiRW, należą do dwóch grup zwierząt tj.:
§ objętych ochroną gatunkową, o których mowa w art. 49 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody tj.: kormoran, żuraw, wszystkie gatunki łabędzi, kawka, gawron, wrona siwa, gęsi (gęś krótkodzioba, gęś tundrowa, gęś mała)
oraz
§ gatunków zwierząt łownych, o których mowa w art. 5 ustawy z dnia 13 października 1995 r. - Prawo łowieckie (Dz.U. z 2023 r. poz. 1082) tj.: gęś zbożowa, gęś gęgawa, gęś białoczelna, kaczka krzyżówka.
Do pierwszej z wymienionych grup, mówiąc w dużym skrócie, należą ptaki, za które nie otrzymuje się odszkodowanie, a do drugiej - takie, za które otrzymuje się odszkodowanie.
MRiRW o wypłacie odszkodowań za szkody wyrządzane przez ptaki w gospodarstwach
Powyższy problem dostrzega resort rolnictwa. MRiRW zwróciło się do MKiŚ z postulatem wdrożenia regulacji prawnych, które niezależnie od statusu ochrony danego gatunku zapewnią rolnikom skuteczną i adekwatną wypłatę odszkodowań za szkody wyrządzane przez ptaki w gospodarstwach rolnych i rybackich. Resort rolnictwa zaproponował, aby umożliwić wypłatę rekompensat za szkody od ptaków chronionych poprzez wydanie rozporządzenia, o którym mowa w art. 126 ust. 12 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody. Zgodnie z art. 126 ust. 12 tej ustawy Rada Ministrów może określić, w drodze rozporządzenia, inne niż wymienione w ust. 1 gatunki zwierząt chronionych wyrządzających szkody, za które odpowiada Skarb Państwa, kierując się potrzebą utrzymania ochrony gatunkowej zwierząt zagrożonych wyginięciem i wyrządzających szkody w gospodarce człowieka.
