Jemioła to nie tylko świąteczna ozdoba, ale i źródło poważnych problemów

Źródło: Adobe Stock

Ilość jemioły i tempo jej ekspansji wzrasta, co zauważają zarówno służby zajmujące się zielenią miejską, jak i leśnicy. Pasożyt ten staje się coraz większym zagrożeniem dla wielu gatunków drzew.

Jemioła: Jej znaczenie i wykorzystanie

Jemioła nieodłącznie kojarzy się z Bożym Narodzeniem. Można kupić ją na straganach, targach i w sklepach. Stanowi element wielu świątecznych dekoracji. Ozdabia się nią sufity i lampy, a także wiesza nad drzwiami wejściowymi. Odgrywała istotną rolę w dawnych obyczajach i wierzeniach. Do dziś wiele osób przypisuje jej wiele magicznych właściwości. Ma przynieść domownikom szczęście, miłość i dostatek. Chronić ma też dom przed złymi mocami i pożarem. Ponadto jemioła wykazuje szereg właściwości leczniczych. Z tego powodu była wykorzystywana już w starożytności.

Czytaj też: Jak usmażyć idealnego karpia na Wigilię? Będzie pyszny i chrupiący

Jemioła: Co to za roślina?

Jemioła jest rodzajem pasożytniczej rośliny z rodziny sandałowcowatych. Obejmuje kilkaset gatunków. Kiełkuje na konarach i pniach drzew. Zagłębia się w ich tkankach za pomocą ssawek, które z biegiem czasu zaczynają pełnić rolę korzeni, dzięki którym roślina zaopatruje się w wodę i sole mineralne.

W Polsce występuje jemioła pospolita, zwana również jemiołą białą lub strzęślą. Obecne są trzy jej podgatunki:

• jemioła pospolita typowa,
• jemioła pospolita rozpierzchła,
• jemioła pospolita jodłowa.

Jemioła pospolita jest uznawana za roślinę półpasożytniczą. Chociaż wodę i sole mineralne pobiera od drzewa będącego jej żywicielem, to posiada również zdolność prowadzenia fotosyntezy. Jemioła pospolita ma rozgałęzione pędy, dzięki którym przybiera kształt podobny do kuli o maksymalnej średnicy 1 m.

Posiada białe, okrągłe owoce o średnicy 6-10 mm, które dojrzewają na przełomie jesieni i zimy. Stanowią one pokarm dla ptaków, które tym samym przyczyniają się do rozprzestrzeniania jemioły. Jemiołuszki i paszkoty połykają owoce jemioły w całości i w ten sposób przenoszą nasiona nawet na znaczne odległości. Pozostałe gatunki ptaków jedynie skubią owoce i transportują w ten sposób nasiona na sąsiednie konary lub drzewa.

Czytaj także: Choinka na święta ze swojej działki? W tej sytuacji nie potrzebujesz zezwolenia

Jemioła pospolita typowa najchętniej pasożytuje na drzewach liściastych, w tym przede wszystkim na lipach, topolach, brzozach, klonach, robiniach akacjowych i wierzbach, ale też na drzewach owocowych takich jak jabłonie i grusze.

Natomiast jemioła pospolita rozpierzchła coraz częściej bywa spotykana na drzewach iglastych, w tym zwłaszcza na sosnach, a czasami także na modrzewiach i świerkach. Z kolei na jodłach pojawia się jemioła pospolita jodłowa.

Jemioła rosnącym zagrożeniem dla drzew

Jemioła jest ciepłolubnym pasożytem, której rozprzestrzenianie się w ostatnich latach wielu ekspertów tłumaczy zmianami klimatycznymi. Coraz wyższe temperatury sprzyjają jej ekspansji. Ponadto coraz częściej występują długie okresy suszy, które osłabiają drzewa i czynią je bardziej podatnymi na ataki jemioły. Pasożyt stanowi największe zagrożenie dla drzew starszych i osłabionych. Zwłaszcza w okresach suszy odbiera im znaczne ilości wody.

Jemioła, szczególnie występująca licznie na jednym drzewie, prowadzi do jego osłabienia nie tylko ze względu na swoją pasożytniczą działalność. Jest bowiem również sporym fizycznym obciążeniem gałęzi i konarów, które stają się przez to bardziej podatne na złamania. Ma to miejsce zwłaszcza w okresie jesienno-zimowym. Wówczas drzewa pozbawione liści, a obciążone jemiołą, narażone są na duże szkody powodowane przez wiatry.

Zaatakowane przez pasożyta okazy z czasem słabną, stają się podatne na złamania, a w ostateczności często zamierają. W ekstremalnych sytuacjach drzewa takie mogą stanowić zagrożenie dla ludzi. Ich osłabione gałęzie i konary mogą w niekontrolowany sposób łamać się pod wpływem wiatru i spadać na chodniki i drogi, a tym samym także na przechodniów i samochody.

Jemioła stanowi obecnie coraz większe zagrożenie zarówno dla miejskich drzew, jak i dla lasów. Pasożytnicza działalność jemioły prowadzi do osłabienia, a w konsekwencji po kilkudziesięciu latach nawet do zamierania nie tylko pojedynczych drzew, ale nawet większych połaci lasów.

CZYTAJ TAKŻE: Co wolno, a czego nie w Wigilię? Czyli dawne tradycje na polskiej wsi

Walka z jemiołą

Obecnie, szczególnie w miastach, stosuje się nowoczesne metody walki z jemiołą. Nie wycina się całych zaatakowanych gałęzi czy konarów, a jedynie samego pasożyta, zabezpieczając następnie w odpowiedni sposób miejsce wycięcia. Stosuje się przy tym technikę zacieniania miejsc po wyciętej jemiole, czyli zasłaniania ich agrotkaniną. Materiał ten uniemożliwia odrastanie pasożyta na drzewie.

Warto jednocześnie podkreślić, że nie zaleca się całkowitego usuwania jemioły z drzew. Jest ona bowiem elementem bioróżnorodności ważnym szczególnie dla ptaków. Dla wielu z nich stanowi pożywienie, a dla niektórych także ochronę dla budowanych na drzewach gniazd. Z tego powodu ilość jemioły należy nieustannie kontrolować i w miarę konieczności wycinać, ale nie usuwać całkowicie.