Ilość białka w dawce jest bardzo ważna dla świń
Aminokwasy są składnikiem, na który należy zwrócić szczególną uwagę w układaniu mieszanek pokarmowych.
Białko, według definicji książkowej, to suma związków zawierających azot, będących białkiem ogólnym. Białka zbudowane są z aminokwasów połączonych ze sobą łańcuchami, tworzącymi polipeptydy, czyli łańcuchy białkowe. Na wielu etykietach pasz można spotkać się z oznaczeniem białko strawne. Jest to termin, który mówi nam, jaki procent białka zostaje strawiony przez układ pokarmowy zwierzęcia. To po prostu różnica między białkiem ogólnym pobranym w paszy, a wydalonym w kale. Wartość takiego białka powinna być większa niż 80% dla młodych świń, a dla osobników starszych powinna przekraczać 76%.
- Ilość białka, które dostarczamy w dawce może zaważyć na tak ważnych aspektach w hodowli jak zaproszenie. Wielu hodowców zapomina o stosowaniu flushingu. Jest to podawanie w dawce pokarmowej po odsadzeniu paszy o wysokiej zawartości białka oraz energii. W skład takiej dawki flushingowej może wchodzić glukoza oraz mączka rybna (150 g glukozy i 150 g mączki). Mączka jest bardzo dobrym źródłem łatwo przyswajalnego białka. Dzięki flushingowi polepszamy rozwój pęcherzyków jajnikowych i zwiększamy ich liczbę – tłumaczy lek. wet. specjalista chorób trzody chlewnej Wojciech Balcerczyk (Cieśla, powiat oleśnicki).
Organizm zwierząt hodowlanych zbudowany jest z 21 aminokwasów. Większość z nich są w stanie w wystarczającej ilości same sobie wyprodukować - są to aminokwasy endogenne. Jest jednak pewna grupa aminokwasów, tzw. egzogennych, których organizm sam nie jest w stanie syntezować i musi otrzymać je w formie ostatecznej w odpowiedniej ilości. Do aminokwasów egzogennych należą: lizyna, metionina, treonina, tryptofan, izoleucyna, walina, arginina, histydyna, fenyloalanina i leucyna. I właśnie w tych aminokwasach tkwi tajemnica strawności danego białka.
Z żywieniowego punktu widzenia nie jest tak bardzo ważne, ile danego aminokwasu zawiera komponent, ale w jakich występuje proporcjach. Często mówi się, że w danym komponencie białko ma dobrą lub wysoką wartość biologiczną. Co to oznacza?
Aby dany komponent posiadał białko o wysokiej wartości biologicznej, musi - oprócz innych aminokwasów – zawierać aminokwasy egzogenne w odpowiednich proporcjach. Białko z pasz pochodzenia roślinnego, w porównaniu z potrzebami organizmu współczesnych genotypów szybko rosnących świń, ma za mało niezbędnych aminokwasów egzogennych w stosunku do sumy pozostałych aminokwasów endogennych. Najczęściej brakuje lizyny, metioniny, treoniny i tryptofanu. To jednak lizyna jest aminokwasem najbardziej ograniczającym wartość biologiczną białka pasz dla świń, bo jest jej najmniej. Według prawa minimum Lebiega, proporcje pomiędzy poszczególnymi aminokwasami egzogennymi następujące: (lizyna: metioniny z cystyną: treoniny: tryptofanu): prosięta odsadzone - 100:60:65:18; tuczniki w pierwszym okresie tuczu - 100:65:67:19; tuczniki w drugim okresie tuczu - 100:70:70:20. Utrzymanie tych proporcji umożliwia optymalne wykorzystanie białka paszy, co w konsekwencji wpływa pozytywnie na wskaźniki tuczu przy minimalnym wydalaniu azotu do środowiska.
Popularnie stosowanym składnikiem mieszanek żywieniowych dla świń są zboża. Zawierają one jednak zaledwie 10 – 14% białka ogólnego. W związku z tym, podobnie jak nasiona roślin oleistych oraz tłuszcze roślinne, uznawane są za pasze energetyczne i wymagają uzupełnienia komponentami wysokobiałkowymi, z których obecnie najpopularniejszym jest poekstrakcyjna śruta sojowa (zawierająca średnio 46% białka ogólnego). Niemal równie wysoką ilość białka zawiera poekstrakcyjna śruta rzepakowa (ok. 40% białka ogólnego). Wysokobiałkowymi komponentami są również rośliny strączkowe (zawierające 22 - 45% białka ogólnego). Obecnie do paszy dodawana jest np. mączka rybna, bogata w wysoko strawne białko albo dodatki pochodzące z plazmy krwi. Aby zwiększyć ilość białka w dawce pokarmowej, stosuje się również koncentraty białkowe, które mogą zawierać od 20 do 50 % białka. Wzbogacane są dodatkowo zestawem aminokwasów, witamin oraz związków mineralnych.
W procesie żywienia zwierząt niezwykle ważne jest również zachowanie odpowiednich proporcji pomiędzy zawartością białka a związkami energetycznymi zawartymi w paszach. Ich wzajemna zależność ma kluczowy wpływ na ogólny rozwój zwierząt, szczególnie młodych. Energia dostarczana do organizmu pomaga w trawieniu białka w przewodzie pokarmowym. - Każdy hodowca powinien dbać o to, aby był odpowiedni bilans białka strawnego. Gdy dostarczymy zbyt dużą ilość białka i za małą ilość energii, białko nie zostanie w całości strawione. Wtedy niestrawione resztki mogą stanowić doskonałą pożywkę dla bakterii, np. E.coli. Może to prowadzić do choroby obrzękowej, potocznie zwanej obrzękówką - objaśnia Wojciech Balcerczyk.
Szczególnym rodzajem białek są enzymy. Są to złożone cząsteczki białkowe, pełniące funkcję katalizatora reakcji wewnątrzustrojowych. Mówiąc prościej, są to białka przyspieszające reakcje w organizmie oraz dostarczające energię i związki niezbędne do budowy tkanek, a tym samym regulujące procesy życiowe organizmu. Dodatkami do pasz wspomagającymi procesy trawienne są enzymy wytworzone na bazie grzybów, bakterii i drożdży. Ich odpowiednie dawkowanie jest szczególnie ważne podczas żywienia prosiąt, których przewód pokarmowy nie jest jeszcze dostatecznie ukształtowany, przez co jest o wiele wrażliwszy niż u osobników dorosłych. Ponadto są one korzystne podczas stosowania dodatków zawierających związki powodujące utrudnienia trawienne. Należy pamiętać o odpowiednim doborze enzymów do rodzaju komponentów użytych w paszy oraz o stosowaniu proporcji zalecanych przez producenta. Badania wykazały, że najlepsze przyrosty występują w przypadku stosowania preparatów zawierających kilka różnych rodzajów enzymów jednocześnie. Odpowiedni dobór enzymów pomaga w zwiększaniu średnich dziennych przyrostów oraz w lepszym wykorzystaniu paszy.
Żywienie zwierząt to nie tylko optymalnie skomponowane proporcje składników żywieniowych w paszach, ale też odpowiednio dobrane dodatki pokarmowe. Obecnie, w celu podwyższenia jakości pożywienia, stosuje się odpowiednie probiotyki. Są to dodatki paszowe zawierające żywe kultury bakteryjne. Wywierają one korzystny wpływ na zwierzęta gospodarskie poprzez zapewnienie równowagi biologicznej w ich przewodzie pokarmowym. Prebiotyki natomiast są substancjami wzmacniającymi skuteczność probiotyków. Nie są trawione w żołądku i jelitach cienkich, stymulują za to wybiórczo wzrost i aktywność pożądanej flory jelita grubego, wpływają między innymi na zwiększenie liczby bakterii kwasu mlekowego. Przyczynia się to do obniżania pH treści jelit, niesprzyjającego przewadze przedstawicieli Enterobacteriaceae, a zwłaszcza chorobotwórczych szczepów Escherichia coli i bakterii z rodzaju Clostridium, w tym Clostridium perfringens. Wśród stosowanych dodatków są również: synbiotyki, eubiotyki, fitobiotyki oraz kwasy organiczne. Związki te zapewniają zwierzętom zdrowie, a także wspomagają zoptymalizowanie produkcji.
