Sztuka chowu brojlerów

Źródło: buhanovskiy - fotolia.com

Gęstość zasiedlenia, obok poziomu energii i białka w diecie, jest jednym z najważniejszych czynników ekonomicznych w wychowie kurcząt brojlerów. Po przekroczeniu pewnej granicy, zysk nie rośnie współmiernie do wielkości obsady czy wartości odżywczej paszy.

Hodowcy zajmujący się chowem brojlerów rzadko zastanawiają się, skąd się wzięły.

Brojlery kurze są to specjalnie wyselekcjonowane linie kur, które charakteryzują się znacznie szybszymi przyrostami dobowymi, niż kury czysto-rasowe i mniejszym zużyciem paszy na 1 kg masy ciała. Są to kury, które mają w dynamicznie przybierać na wadze i szybko nadawać się do zabicia. Muszą się szybko opierzać (do 42. dnia życia), aby nie było problemu z usunięciem całego pierza podczas skubania mechanicznego.

- Dzięki szybkiemu tempu wzrostu i osiąganiu znacznej wagi w krótszym czasie, brojlery są stosunkowo tanie w produkcji - tłumaczy Mateusz Kraska, zootechnik, specjalista hodowli drobiu. - W Polsce nie ma stad zarodowych kur, jedynie stada prarodzicielskie i rodzicielskie, z których pochodzą poszczególne linie towarowe takie jak: Ross 308, Ross 508, Ross 708, Ross PM3, Cobb 500, Hybro G+, Hybro PN+, Flex, F15 i JA57. Wśród nich możemy wyróżnić Cobb 500,  Ross 308 i Flex, które są najpopularniejszymi typami brojlerów spotykanych w polskim chowie - opowiada.

Brojlery zostały wyhodowane w oparciu o rasę White Rock, która stanowiła rody żeńskie i rasę Cornish, stanowiącą rody męskie.

Do otrzymywania linii towarowych brojlerów używa się lżejszych ras matecznych, kojarząc je z ciężkimi ojcowskimi. W Polsce produkcja drobiu rzeźnego jest słabo rozwinięta, dlatego materiał do produkcji brojlerów najczęściej pochodzi z importu.

- Nie ma linii brojlerów, która byłaby idealna. Każdy hodowca ma swoje sposoby, aby wykorzystać potencjał danego stada na osiągnięcie maksymalnych zysków. Jedni mogą uzyskać wysokie przyrosty u jednej linii brojlerów, a drudzy u innej - mówi Mateusz Kraska.

Kurczęta brojlerów można kupić w wylęgarniach (jednodniówki lub odchowane).

Chów brojlerów trwa do 5-7 tygodnia ich życia, co jest związane z opłacalnością produkcji.

Po tym terminie, mają bardzo słaby przyrost masy ciała w stosunku do zużytej paszy. W tym okresie zwiększa się także ilość mięśni piersiowych, a także nadmiernie ich otłuszczenie. Aby kurczęta brojlery mogły osiągnąć pożądaną masę ciała w jak najkrótszym czasie, potrzebują odpowiedniego żywienia. Firmy paszowe oferują pełnoporcjowe mieszanki dla kur typu brojler, dzięki którym potrafią osiągnąć 2.6 kg w 42 dni.

Najintensywniejszym tempem wzrostu odznaczają się brojlery między 1. a 4. tygodniem życia, następnie wskaźnik ten stopniowo maleje.

Według wymogów ustawy o ochronie zwierząt, kurczęta powinny mieć stały dostęp do paszy, albo być karmione w pewnych odstępach czasu, nie mogą być pozbawione pokarmu dłużej niż 12 godzin przed przewidywaną godziną uboju.

- Nie ma reguły, mówiącej, że w ciągu pewnego okresu wszyscy hodowcy osiągną takie same wyniki produkcyjne. Składa się na to wiele czynników. Jednym z najważniejszych, jeśli nie najważniejszym, jest potencjał produkcyjny stada brojlerów, które zostało wstawione do kurnika. - mówi Kraska. - Gdy stado przyjedzie schorowane (takie przypadki się zdarzają), pochodzi z młodego, bądź starszego stada rodzicielskiego, trudno jest osiągnąć takie same wyniki jak ze stada w szczycie nieśności. Także ważne jest przygotowanie kurnika na przyjęcie piskląt - podkreśla specjalista.

Już od początku należy pamiętać o dopuszczeniu ptakom świeżego powietrza, uchylić minimalnie kilka klap albo okienek. Wentylacja to nie tylko odpowiednia temperatura, ale i wymiana gazów (CO2 i tlenu). Najlepiej zacząć ogrzewać kurnik na 48 godzin przed wstawieniem kurcząt, aby osiągnąć 33-35ºC w dniu wstawienia, a temperaturę posadzki - 29ºC.

- Pasze należy wysypać pisklętom przed ich wstawieniem. Najlepiej zrobić to na papierze i ustawić go pod poidłami. Odgłos dziobania w papier będzie przyciągał pisklęta w pierwszych dniach po wstawieniu. Łatwiej znajdą pasze i wodę. Należy także ułatwić dostęp do wody, oprócz standardowego wyposażenia kurnika w poidła smoczkowe i miseczkowe, należy wstawić poidła pisklęce. Po 2-3 dniach można z nich zrezygnować. Należy sprawdzać wyniki produkcyjne, przynajmniej raz w tygodniu. W zależności od tego, jak przyrastają pisklęta, należy stosować odpowiednie oświetlenie. Gdy ptaki zbyt szybko rosną, dochodzi do zejść. Pojawiają się „zawałowcy”. Należy wtedy zmniejszyć ilość światła, aby pisklęta zmniejszyły pobranie paszy - radzi zootechnik.

Pisklęta nie potrzebują intensywnego światła.

Niektórzy hodowcy trzymają pisklęta w „półmroku”, można zastosować słabe światło, ale tylko w momencie, gdy takie czynniki jak: predyspozycje piskląt, pasza i wyposażenie kurnika, pozwalają na uzyskanie zbyt wysokich wyników w stosunku do tempa rozwoju piskląt. Przy zbyt szybkim wzroście kurcząt - kości i serce nie wytrzymują obciążenia. 

Odchów brojlerów nie jest kłopotliwy, ale hodowca musi zapewnić im odpowiednie warunki nie tylko żywieniowe, ale także bytowe.

Obsada kurcząt na jednostkę powierzchni stanowi integralny, z koncentracją energii i białka w paszy, czynnik technologiczny, a więc w równym stopniu określa efektywność wychowu brojlerów.

Do 10. dnia pisklęta brojlerów mogą przebywać w dużym zagęszczeniu - 40-50 szt/m². W miarę wzrostu należy zwiększać im przestrzeń życiową dochodząc w końcowym okresie do obsady 10 szt/m². Brojlery chowane w gęstszej obsadzie mogą mieć brudne i uszkodzone upierzenie, a ściółka może stać się zbita i wilgotna.

Należy zwrócić uwagę na porę roku - latem kur musi być mniej, ze względu na zbyt wysoką temperaturę, która przy dużym zagęszczeniu może prowadzić do masowych upadków. Gęstość zasiedlenia zależy od wielu czynników, najważniejsze to: dostęp ptaków do wody i paszy, przewidywany ciężar końcowy, długość tuczu i stan zdrowotny. Optymalną obsadę warunkuje przede wszystkim wyposażenie techniczne kurnika, w tym system wentylacyjny.

Nieodpowiednie warunki środowiskowe sprawiają, że kurczęta są podatne na choroby. W przypadku kurników z tradycyjnym, a tym samym niezbyt sprawnym systemem wentylacyjnym, zagęszczenie stada w chwili gotowości do uboju nie może przekroczyć 25 kg/m² żywej masy, gdy w nowoczesnych kurnikach może dojść do 35-50 kg/m².

Kurczęta brojlery muszą się odznaczać:

• szybkim tempem wzrostu, 
• szybkim dochodzeniem do szczytu średniodobowych przyrostów masy ciała
• małym otłuszczeniem,
• dużą wydajnością rzeźną,
• dobrym wykorzystaniem paszy i niskim jej zużyciem na 1 kg przyrostu,
• doskonałym umięśnieniem klatki piersiowej i ud,
• białą barwą upierzenia i białą lub żółtą skórą,
• szybkim opierzaniem.

System wentylacji musi tak działać, aby:

• koncentracja amoniaku nie przekraczała 20 ppm,
• koncentracja siarkowodoru nie była wyższa niż 5 ppm,
• koncentracja CO2 nie przekraczała 3000 ppm - mierzona na poziomie głów kurcząt,
• temperatura wewnętrzna nie przekraczała temperatury zewnętrznej o więcej niż 3ºC, jeżeli temperatura zewnętrzna mierzona w cieniu nie przekracza 30ºC,
• średnia wilgotność względna mierzona wewnątrz kurnika w ciągu 48 godzin nie przekraczała 70%, jeżeli temperatura zewnętrzna jest niższa niż 10ºC.

Źródło: Ustawa z dnia 24 kwietnia 2009 o zmianie ustawy o ochronie zwierząt