Pielęgnacja wymion i strzyków u krów

Źródło: Andrius Gruzdaitis - Fotolia

Chcąc utrzymać produkcję mleka w najwyższej klasie czystości, trzeba spełnić określone warunki.  Poniższy artykuł porusza zagadnienia profilaktyki w zakresie ochrony i pielęgnacji strzyków oraz wymion u krów. 

Aby móc mówić o zdrowym mleku, trzeba najpierw zwrócić uwagę na krowę, jej stan fizyczny psychiczny, a przede wszystkim stan jej wymion i strzyków. Na zdrowe wymiona i strzyki ma wpływ wiele czynników. Przede wszystkim sposób przygotowania ich do doju. Ponadto ważna jest ściółka czyli podłoże, to w jakiej jest kondycji, w jakim stanie i z jakiego materiału. Ona również ma wpływ na stopień wnikania drobnoustrojów do wnętrza kanału strzykowego. Kolejnym czynnikiem bardzo istotnym jest odpowiednie traktowanie strzyków po zakończonym doju.

W pierwszej kolejności należy zdać sobie sprawę, że krowa wbrew pozorom jest zwierzęciem delikatnym, a narząd produkujący mleko, czyli wymię, tym bardziej jest narażone na wiele czynników zewnętrznych. Czynnikami niesprzyjającymi jest nie tylko brak higieny codziennej, ale również brak zwrócenia uwagi na zmieniającą się porę roku, szczególnie jeśli chodzi o okres zimowy, kiedy wiatr, niska temperatura, duża wilgotność bardzo niekorzystnie wpływają na skórę strzyków i wymienia. Trzeba pamiętać w tym miejscu, że jest to organ odsłonięty niepokryty sierścią ani żadną warstwą ochronną przed tak niekorzystnymi czynnikami atmosferycznymi.

Masaż i higiena krów

W pierwszej kolejności zwróćmy uwagę na sposób przygotowania wymienia i strzyków do samego doju. Aby organizm krowy mógł swobodnie oddać wyprodukowane mleko, należy przeprowadzić tak zwany masaż strzyków i wymienia. Jest wiadomo, w naturze cielę podchodzące do krowy, chcąc pobrać pokarm, swoim pyszczkiem pobudza wymię, a tak pobudzona następnie przysadka mózgowa poprzez bodźce nerwowe zaczyna produkować oksytocynę. Hormon ten razem z krwią trafia do wymienia, a trzeba pamiętać, że jest odpowiedzialny za między innymi swobodne otwarcie kanału strzykowego i umożliwienie swobodnego i bezproblemowego pozyskania mleka. Krowa zestresowana albo wystraszona lub uderzona nie jest gotowa do swobodnego oddania mleka, gdyż adrenalina wytwarzana w organizmie blokuje mięśnie i kanał strzykowy. 

Kolejna sprawa -  trzeba pamiętać, że rozpoczynając dój,  strzyki powinny być umyte i czyste, a to zabezpiecza przed wnikaniem chorobotwórczych drobnoustrojów nie tylko do otwartego kanału strzykowego, ale również do wnikania do świeżo pozyskanego mleka. To powodować może wstępne jego skażenie i krótszą trwałość oraz przydatność do spożycia. Dlatego bezwzględnie należy oprócz masażu strzyków również dokładnie je umyć. Można wykorzystywać do tego wiele preparatów oraz technik.

Zasklepienie kanału strzykowego u krów

Kolejna sprawa to etap po zakończonym doju. Kanał strzykowy po zakończonym dojeniu jest jeszcze otwarty przez około 30 minut. Jeśli zwierzę w tym czasie pójdzie położyć się na ściółkę, istnieje bardzo duże prawdopodobieństwo, że bakterie znajdujące się na ściółce, wnikną do kanału strzykowego, mogąc prowadzić do zapalenia wymienia, czyli mastitis. Dlatego kończąc dój należy przeprowadzić i użyć odpowiedniego preparatu umożliwiającego i przyspieszającego zamknięcie kanału strzykowego. Specjalny płyn o odpowiednich właściwościach fizykochemicznych zasklepi ten otwór, blokując jednocześnie dostęp drobnoustrojom chorobotwórczym do wnętrza wymienia. Na rynku znajduje się obecnie wiele tego typu preparatów. Zaliczyć można do nich między innymi ”Dipal Koncentrat” – jest to jodowy środek do dezynfekcji strzyków po doju na bazie jodu. Charakteryzuje się wysoką skuteczność biobójczą (właściwości bakteriobójcze i grzybobójcze) oraz dobre właściwości pielęgnujące. Przeznaczony jest do stosowania na drodze zanurzania lub spryskiwania strzyków. Innym wartym polecenia środkiem jest preparat Tri-Fender™ – również jodowy środek do dezynfekcji strzyków po doju, ale także do automatycznego robota VMS posiadająca bardzo szerokie spektrum biobójcze: bakterie, grzyby, zarodniki.  Wartym uwagi jest stosowanie siatki na wymiona „Medium” w wielu rozmiarach: M, L, XL, XXL mającej za zadanie zabezpieczyć wymiona przed uszkodzeniem. Zaleca się ją także stosować także w czasie leczenia wymion i strzyków. 

Profilaktyka 

Jak wcześniej wspomniano ważnym aspektem jest również profilaktyka. Mając na uwadze działanie zewnętrznych czynników szkodliwych możemy stosować preparaty, które będą chronić skórę wymienia i strzyków przed takimi czynnikami. Bardzo dobrymi preparatami są substancje bogate w środki natłuszczające na przykład wazelinę lub lanolinę, ale również te oparte na  wyciągu z nagietka. Roślina ta jest bardzo często niedoceniana w aspekcie bardzo korzystnego wpływu na pielęgnacje skóry, nie tylko zwierząt, ale także i ludzi.  Takim preparatem, który warto polecić jest Hama Melkfett. Jest to krem natłuszczający służący do codziennej pielęgnacji, ale też odkażania wymion i strzyków. Ponadto wspiera ich zdrowotność i poprawia zarazem jakość mleka. Dzięki zawartości naturalnych olejków, krem ten pozostaje szczególnie przyjazny dla skóry i tkanki wymion.   Stanowi skuteczną barierę przed chłodem, wiatrem i niekorzystnymi wpływami środowiska. Producent zaleca aby każdorazowo po doju strzyki posmarować takim preparatem. Natomiast co dwa tygodnie nacierać całe wymię [Źródło: ROLNET]. 

W okresie zimy przy niskich lub bardzo niskich temperaturach, a w dodatku gdy bydło wystawione jest na działanie wiatru zwiększającego ryzyko wychłodzenia ciała, zaleca się pokryć strzyki preparatem zawierającym przede wszystkim małą zawartość wody i posiadającym właściwości zmiękczające, zapewniając tym samym wyższy poziom ich ochrony. Celem jest zmniejszenie procesu parowania, pomagając tym samym zmniejszyć utratę naturalnej wilgotności skóry strzyka. Jest to szczególnie istotne w przypadku temperatur poniżej 0oC. 

Ważne parametry doju krów

Zupełnie oddzielną kwestią jest jeszcze sama technika doju i parametry dojarki mechanicznej. Mowa tu przede wszystkim o wartości podciśnienia panującego w instalacji dojarki. Zbyt wysokie podciśnienie może powodować zbyt duży wpływ na nabłonek wyścielający wnętrze kanału strzykowego - i tym samym zwiększenie na przykład między innymi komórek somatycznych w mleku - oraz prowadzić do samego zapalenia wymienia. Dlatego też bardzo ważna jest regularna diagnostyka urządzeń udojowych i kontrola również ich stanu nie tylko technicznego, ale też ich higieny.

Groźne bakterie dla krów

Na wstępie była mowa o schorzeniach i chorobach, które mogą dotykać krowę, a właściwie wymienię i szczyki, co w konsekwencji wpływa na jakość pozyskiwanego mleka. Najpoważniejszym przypadkiem jest tutaj wspomniany wcześniej mastitis czyli zapalenie wymienia. Bakteriami chorobotwórczymi, które mają decydujący wpływ na wywołanie tego zapalenia, są przede wszystkim Streptococcus uberis, Streptococcus agalctiae, Streptococcus discalactiae. W tabeli 1 zaprezentowano opis najczęściej występujących bakterii.

Czytaj także:

Ruszta to najgorsza posadzka dla bydła?