Bez nich czeka nas dramat. 8 sierpnia - Wielki Dzień Pszczół
Pszczoły żyją na Ziemi od ponad 50 milionów lat, a ich rola w utrzymywaniu równowagi ekosystemu naszej planety jest większa, niż większość z nas myśli.
- Są odpowiedzialne za zapylanie ok. 70 proc. gatunków roślin uprawnych na świecie.
- Zapewniają lepszą jakość owoców i warzyw.
- Podnoszą wydajność upraw.
- Niektóre z gatunków (np. migdały) bez pracy pszczół w ogóle by nie owocowały.
- Zapylają nie tylko rośliny użytkowe, lecz także rośliny dzikie, tworzące różne ekosystemy lądowe.
Dramatyczne konsekwencje dla ludzi i środowiska
Wyginięcie pszczół miałoby dramatyczne konsekwencje dla ludzi i całego środowiska przyrodniczego Ziemi. Ten proces jednak już się rozpoczął. Problem dotyczy całego świata i jest ogromnym wyzwaniem, nie tylko dla pszczelarzy, ale dla nas wszystkich.
Przyczyny wymierania pszczół
Niepokojący proces wymierania pszczół trwa już prawie 20 lat, ale od ok. 10 lat straty w pszczelich rodzinach zaczęły budzić poważne obawy pszczelarzy.
Według naukowców jest wysoce prawdopodobne, że za wymieranie pszczół odpowiedzialne są:
- pestycydy, wywołujące zmiany w systemie nerwowym pszczół
- choroby pszczół
- szkodniki, grzyby, roztocza, wirusy
- zmiany klimatyczne
- niedobory żywieniowe
- metody nowoczesnego rolnictwa (oprócz pestycydów): ogromnym problemem dla dzikich pszczół są uprawy monokulturowe - brak miedz, zadrzewień śródpolnych, starych drzew, skarp, śródpolnych stert kamieni powoduje, że brakuje kryjówek i miejsc do założenia gniazda; ponadto zmniejsza się bioróżnorodność rolnictwa i coraz mniej jest miejsc, gdzie mogą rosnąć różne gatunki roślin nektarujących.
Zgodnie z wynikami badań naukowych głównym podejrzanym za straty w pszczelich rodzinach są jednak pestycydy, a szczególnie insektycydy.
Jak możemy pomóc owadom zapylającym?
Pomaganie owadom zapylającym jest prostsze, niż może się wydawać. Może to robić większość z nas. Aby wspomóc ochronę pszczół:
- Sadź rośliny miododajne, czyli takie, które dostarczają nektaru i pyłku - w ogródku, na balkonie, na nieużytkach, miedzach, a nawet na zaniedbanych trawnikach. Nasiona lub gotowe mieszanki kupisz w każdym sklepie ogrodniczym. Rób to o różnych porach roku.
- Jeśli masz ogród, pozostaw w nim część dziką, z miododajnymi roślinami łąkowymi oraz miejscami, gdzie owady mogą założyć gniazdo.
- Nie wypalaj liści i traw - stanowią miejsce gniazdowania i kryjówkę dla wielu owadów.
- Nie przekopuj gleby w swoim ogrodzie zbyt często. Wiele owadów zakłada w niej gniazda.
Przygotuj poidło dla pszczół. Może to być po prostu naczynie z wodą oraz kamykami lub patykami, na których owady będą mogły stanąć, żeby napić się wody.
- Unikaj insektycydów oraz pestycydów toksycznych dla pszczół. Wybieraj naturalne środki ochrony roślin.
- Wybieraj produkty rolnictwa ekologicznego, wolne od GMO. Staraj się wybierać produkty lokalne, z najbliższej okolicy, a przynajmniej wyprodukowane w Unii Europejskiej.
- Czytaj etykiety i kupuj miód od certyfikowanych lub sprawdzonych lokalnych rolników. Unikaj kupowania miodu z etykietą „spoza Unii Europejskiej” - poza nią nie obowiązują restrykcje w stosowaniu szkodliwych dla pszczół insektycydów.
- Kup lub samodzielnie zbuduj dom dla dzikich pszczół. Instrukcje znajdziesz w internecie.
- Rozmawiaj z rodziną i znajomymi o znaczeniu pszczół i ich wymieraniu. Zachęć ich do działania na rzecz pszczół.
- Edukuj dzieci, zaciekaw je życiem pszczół. Działajcie całą rodziną - możecie je wspólnie obserwować i działać, aby je wesprzeć. Inspiracje znajdziecie w Internecie.
Wsparcie dla pszczelarzy
Do sektora pszczelarskiego w Polsce trafia rocznie ponad 10 mln euro na refundację poniesionych przez pszczelarzy kosztów. Pomoc ta pochodzi z Planu Strategicznego dla Wspólnej Polityki Rolnej na lata 2023-2027.
Dodatkowo polski rząd udziela sektorowi pszczelarskiemu pomocy de minimis. Stawka pomocy wynosi 50 zł na jedną przezimowaną rodzinę pszczelą. W 2024 r. w ramach tej pomocy przewidziano dla pszczelarzy 80 mln zł.
Instytucją, która udziela wsparcia pszczelarzom, jest Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa.
Rekordowe zbiory miodu w Polsce
Polska jest istotnym producentem miodu w Unii Europejskiej ze stale rosnącą liczbą pszczelarzy i pszczelich uli - w 2023 r. było ponad 97 tys. pszczelarzy, posiadających ponad 2,3 mln uli. Zarówno rok 2022, jak i 2023 były latami rekordowych zbiorów miodu w Polsce - zebrano odpowiednio 24 i 27,4 tys. ton miodu. Dobre zbiory miodu były również w całej Unii Europejskiej.
