Dofinansowanie do OZE - gdzie po dotację lub kredyt?

Źródło: Canva

Rolnicy coraz częściej spoglądają w stronę odnawialnych źródeł energii. W obliczu rosnących cen paliw i energii elektrycznej nie mają innego wyjścia niż szukanie alternatyw. Inwestowanie w zieloną energię wydaje się jeszcze bardziej zasadne w sytuacjach, gdy można wesprzeć się dotacją czy atrakcyjnym kredytem.

Dalsza część artykułu pod materiałem wideo

Biogazownie, małe farmy wiatrowe czy słoneczne. Inwestycji w odnawialne źródła energii jest coraz więcej na wsiach. Sporo z nich powstało dzięki dofinansowaniu - bezzwrotnemu lub w formie pożyczki. Zainteresowanie finansowaniem inwestycji w OZE rośnie bardzo szybko.

- Każdego dnia odbieramy wiele zapytań w sprawie inwestycji w OZE - tłumaczy Przemysław Socha, dyrektor rozwoju sprzedaży i relacji biznesowych w SGB-Banku.

Dobry plan inwestycyjny w OZE to podstawa

Określenie planu biznesu inwestycji to pierwszy krok przy realizacji każdego przedsięwzięcia, w tym także związanego z instalacją OZE. Potwierdza to Marcin Szymański, ekspert Agraves ds. finansowania inwestycji.

- Kluczową kwestią, o której trzeba pamiętać przed rozpoczęciem inwestycji w odnawialne źródła energii, jest określenie swojego budżetu. To właśnie sfinansowanie budowy paneli fotowoltaicznych czy biogazowni często jest jednym z największych wyzwań - tłumaczy Marcin Szymański.

Z kolei Mikołaj Juśkiewicz, ekspert Agraves ds. odnawialnych źródeł energii przyznaje, że programy wsparcia takich inwestycji czy inne mechanizmy unijne i krajowe stanowią istotną zachętę inwestycyjną i mogą znacząco poprawić rentowność projektu biogazowego.

Jak tłumaczy Jarosław Kupis, współwłaściciel firmy Energia 365, przed podjęciem decyzji o budowie biogazowni warto sprawdzić, czy teren, na którym chcemy postawić inwestycję, objęty jest planem miejscowym czy należy uzyskać warunki zabudowy.

- Ważnym elementem jest posiadanie odpowiedniego przyłącza energetycznego, co najmniej o mocy planowanej biogazowni - dodaje Jarosław Kupis.

Fundusze europejskie dla rolnika - przedsiębiorcy

Z jakich programów wsparcia w inwestycje w OZE mogą zatem obecnie korzystać rolnicy? Eksperci Agraves wskazują, że obecnie dofinansowanie można otrzymać z trzech źródeł. Jednym z nich jest program FEnIKS. Szerzej - są to Fundusze Europejskie na Infrastrukturę, Klimat, Środowisko 2021-2027. Budżet tego programu opiewa na 29 mld euro. A jednym z jego celów jest właśnie transformacja energetyczna.

 - W przypadku programu FEnIKS trzeba pamiętać, że wnioskodawca musi prowadzić działalność gospodarczą, co oczywiście nie wyklucza udziału w nim rolników - tłumaczy Marcin Szymański.

W tym programie rolnicy z reguły mogą liczyć na dofinansowanie na poziomie od 45% do 65%. Istnieją również pożyczki na preferencyjnych warunkach do 100% kosztów kwalifikowalnych.

Energia dla wsi

Ważnym programem, w którym rolnik może uzyskać dofinansowanie do paneli fotowoltaicznych, elektrowni wodnych czy biogazowni rolniczych, jest projekt Energia dla wsi. Oprócz rolnika w programie tym uczestniczyć może także spółdzielnia energetyczna lub jej członek oraz powstająca spółdzielnia energetyczna.

Jest to, jak wyjaśnia resort rolnictwa, spółdzielnia lub spółdzielnia rolników, której przedmiotem działalności jest wytwarzanie energii elektrycznej lub biogazu bądź ciepła, w instalacjach odnawialnego źródła energii i równoważenie zapotrzebowania energii elektrycznej lub biogazu, bądź ciepła, wyłącznie na potrzeby własne spółdzielni energetycznej i jej członków. Jednostka ta powinna na dalszym etapie działań znaleźć się w wykazie spółdzielni energetycznych KOWR.

Budżet programu wynosi 3 mld zł, a okres jego realizacji to lata 2022-2030. Obecnie trwa drugi nabór wniosków o to wsparcie. Ruszył on 3 lutego i potrwa do 19 grudnia 2025 r. A prowadzony jest on przez Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Wsparciem objęte są następujące inwestycje: instalacje fotowoltaiczne i instalacje wiatrowe o mocy powyżej 50 kW  - do  1 MW; elektrownie wodne i biogazownie rolnicze o mocy powyżej 10 kW - do 1 MW oraz magazyn energii pod warunkiem zintegrowania ze źródłem realizowanym w ramach inwestycji.

W przypadku gdy o dofinansowanie ubiega się istniejąca spółdzielnia energetyczna lub jej członek albo powstająca spółdzielnia energetyczna z dofinansowaniem będą mogli wybudować instalacje OZE o mocy nawet do 10 MW.

- Jeśli rolnik skorzysta z programu i przeznaczy uzyskane wsparcie  na magazyn energii, dotacja może sięgnąć do 20% kosztów kwalifikowanych - informuje resort rolnictwa.

Przewidziano dwie formy dofinansowania: pożyczka do 25 mln zł lub dotacja do 20 mln zł. Co jednak ważne, instalacje fotowoltaiczne i instalacje wiatrowe są wspierane w formie pożyczki do 100 proc. kosztów kwalifikowanych. Dotacja przysługuje jedynie do elektrowni wodnych i biogazowni. Tutaj można ubiegać się o dofinansowanie w wysokości do 65 proc. kosztów kwalifikowanych.

- To oznacza, że nie trzeba angażować środków własnych a biogazownia jest źródłem przychodów już od pierwszego dnia po uruchomieniu - stwierdza  współwłaściciel firmy Energia 365.

Dotacje do 20 proc. kosztów kwalifikowanych przewidziano także w przypadku magazynów energii. Aby inwestycja mogła wziąć udział w programie „Energia dla wsi”, nie może być rozpoczęta przed dniem złożenia wniosku o dofinansowanie. Okres trwałości wynosi 5 lat od dnia zakończenia realizacji inwestycji.

Mikołaj Juśkiewicz zauważa, że w przypadku programu Energia dla Wsi, rolnik może sprzedać wyprodukowaną energię, ale musi to zrobić zakładając wcześniej działalność gospodarczą z odpowiednim kodem PKD.

- Sprzedaż jest także dozwolona dla spółki rolnej po wcześniejszym wpisaniu kodu PKD. Natomiast spółdzielnie energetyczne, które również mogą ubiegać się o dofinansowanie z tego programu, muszą całość energii elektrycznej wykorzystać na potrzeby własne - informuje ekspert z Agraves.

Czytaj też:
Miliard złotych w rozdaniu. Nowy program - Energia dla wsi

Wspólna Polityka Rolna i OZE

Przy omawianiu źródeł pozyskiwania dofinansowań do OZE na obszarach wiejskich nie sposób nie wspomnieć o Wspólnej Polityce Rolnej. Obecnie realizowany Plan Strategiczny WPR na lata 2023 - 2027 to wiele programów skierowanych do rolników, które promują przedsięwzięcia korzystne dla środowiska i klimatu.

Najlepszym tego przykładem, o czym informuje nas Biuro Prasowe Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, jest interwencja Inwestycje w gospodarstwach rolnych w zakresie OZE i poprawy efektywności energetycznej. W okresie od 21 października do 19 listopada przeprowadzony ma być już drugi nabór wniosków w tym programie. Tutaj pomoc przyznawana jest w trzech obszarach wsparcia.

W obszarze A można ubiegać się o dofinansowanie do budowy biogazowni rolniczej, z wyłączeniem robót budowlanych dotyczących istniejącej biogazowni rolniczej.

Natomiast w obszarze B można ubiegać się o dofinansowanie do zakupu: m.in. mikroinstalacji PV wraz z magazynem energii elektrycznej; instalacji do wytwarzania energii cieplnej z energii promieniowania słonecznego czy pomp ciepła. Jest jeszcze obszar C, w którym można ubiegać się o środki na inwestycje dotyczące w szczególności: docieplenia ścian zewnętrznych, dachu lub stropu oraz podłóg, zakupu okien lub drzwi zewnętrznych, instalacji do odzyskiwania ciepła, a nawet kotłów na biomasę z wyłączeniem kotłów do spalania słomy.

„Konkurencyjność” i wsparcie dla producentów warzyw

Nacisk na premiowanie rozwiązań związanych z odnawialnymi źródłami energii jest kładziony także w innych dostępnych dla rolników programach. Tak jest chociażby w przypadku interwencji: Inwestycje w gospodarstwach rolnych zwiększające konkurencyjność. Nabór w ramach tego programu był prowadzony już w roku ubiegłym. Kolejna edycja zaplanowana jest na jesień tego roku. I tutaj, jak wskazuje Agencja, elementami operacji mogą być inwestycje w OZE, jeśli oczywiście będzie to uzasadnione ekonomicznie.

Podobnie sytuacja wygląda w przypadku Działań na rzecz ochrony środowiska oraz łagodzenia zmian klimatu. Tegoroczny nabór przewiduje wsparcie dla organizacji i zrzeszeń producentów owoców i warzyw. Wśród dotowanych inwestycji, które w tym programie się wymienia, są instalacje produkujące energię z odnawialnych źródeł. Mowa o biogazie rolniczym, instalacjach produkujących energię z promieniowania słonecznego wraz z magazynami energii oraz inteligentnymi systemami zarządzania energią lub pompami ciepła.

OZE a małe gospodarstwa i młodzi rolnicy

W programie skierowanym do właścicieli małych gospodarstw również znalazła się wzmianka o wsparciu do inwestycji w OZE. Przypomnijmy, że nabór w tej interwencji zaplanowany jest na termin od 1 października do 28 listopada 2025 r. Uprawnionymi są gospodarstwa o wielkości ekonomicznej poniżej 25 tys. euro. Otrzymane wsparcie - 100 tys. zł lub 120 tys. zł w przypadku prowadzenie produkcji ekologicznej - można przeznaczyć na inwestycje budowlane, zakup nowych maszyn czy sprzętu komputerowego. - W ramach tego wsparcia dofinasowaniu podlegają np. koszty przygotowania dokumentacji technicznej operacji, w tym projektu OZE i termomodernizacji czy audytu energetycznego - tłumaczy Biuro Prasowe ARiMR.

Wsparcie na podobne inwestycje mogą uzyskać również młodzi rolnicy. Tutaj też są premiowane inwestycje budowlane, zakupy nowych urządzeń czy programów komputerowych. Wszystkie te działania mają wpływać na rozwój nowoczesnego rolnictwa, które ma ograniczać oddziaływanie produkcji na środowisko. Najbliższy nabór odbędzie się w terminie 2 czerwca - 31 lipca 2025 r.

Dobrostan i panele słoneczne

W interwencji skierowanej stricte do producentów zwierząt również znalazł się jeden rodzaj inwestycji, który ma związek z OZE. O co konkretnie chodzi?

- Jeśli rolnicy zdecydują się na bezuwięziowy wypas bydła, mogą zakupić pastuchy elektryczne wyposażone w akumulatory i panele słoneczne służące do ich ładowania - wyjaśnia Biuro Prasowe ARiMR.

Warto dodać, że nabór wniosków o środki w programie Inwestycje poprawiające dobrostan bydła i świń ruszył 30 maja i potrwa do 25 czerwca 2025 r.

Trzeba pamiętać o tym, że w programach, które znalazły się we Wspólnej Polityce Rolnej wielkość dotowanej instalacji OZE musi bezpośrednio wynikać z rocznego zapotrzebowania na energię elektryczną gospodarstwa i nie może przekroczyć 50 kW mocy elektrycznej. Prąd wyprodukowany przez instalację OZE musi być w całości zużyty w gospodarstwie rolnym beneficjenta.

Kredyty na OZE

Na rozwój w OZE dostępne są nie tylko dotacje. Rolnicy mogą skorzystać z kredytów - tych z dopłatami i zabezpieczeniami Funduszu Gwarancji Rolnych oraz komercyjnych. Możliwe jest m.in. zaciągnięcie kredytu z dopłatą ARiMR do oprocentowania z linii RR.

Kredyty te mogą być przeznaczone na zakup i instalację m.in. urządzeń do pozyskiwania energii odnawialnej. Jak tłumaczy nam Przemysław Socha z SGB, maksymalny okres kredytowania to 15 lat, a okres karencji nie może być dłuższy niż 2 lata, ogólne oprocentowanie - WIBOR3M 

+ marża banku (nie wyższa niż 2,5 p.p.). 

- Z tego kredytobiorca płaci 0,67 ogólnego oprocentowania, pozostała część to dopłata ARiMR - dodaje ekspert SGB.

Na rynku dostępne są także kredyty komercyjne zabezpieczone gwarancją FGR PLUS (tzw. gwarancją Agromax), z możliwością zastosowania dotacji na spłatę odsetek w formie dopłat do oprocentowania kredytu w wysokości 4% lub 8% na każdy  12-miesięczny okres kredytu.

Na inwestycje w zieloną energię banki oferują także kredyty komercyjne. Przykładem jest kredyt SGB OZE, kierowany do klientów biznesowych, w tym i rolników.

Czytaj też:
Fotowoltaika sprawdza się w ich gospodarstwach [WIDEO]