Szykują duży "pakiet startowy" dla młodych rolników. Na stole setki tysięcy

Źródło: Canva

Przypomnijmy: o unijnych planach, związanych ze stworzeniem "strategi odnowy pokoleniowej na wsiach" pisaliśmy niedawno na naszych łamach.

Dalsza część artykułu pod materiałem wideo

Teraz znamy więcej szczegółów - 21 października Bruksela przedstawiła w tej sprawie oficjalny komunikat.

"Strategia na rzecz wymiany pokoleń w rolnictwie”. Co zakładają unijne plany?

Plany są ambitne.

- Strategia ma na celu podwojenie udziału młodych rolników w UE do 2040 roku, a docelowo młodzi i początkujący rolnicy powinni stanowić około 24 proc. wszystkich rolników w Europie - opisują wprost unijni decydenci.

Przypomnijmy: dziś jednym z największych problemów europejskiego rolnictwa - także tego w Polsce - jest brak następców.

Według statystyk, obecnie średni wiek rolnika w Unii Europejskiej to 57 lat, a osoby poniżej 40. roku życia stanowią zaledwie 12 proc. wszystkich gospodarzy.

Aby zaradzić temu kryzysowi, Komisja Europejska zaprezentowała wspomnianą „Strategię na rzecz wymiany pokoleń w rolnictwie”, która ma podwoić udział młodych rolników w unijnym sektorze agro do 2040 roku.

- Dziś priorytetem politycznym jest dla nas wsparcie młodych i początkujących rolników. Chcemy, aby każdy młody człowiek, który marzy o rolnictwie, zobaczył realną drogę naprzód, z mniejszą liczbą przeszkód i silniejszym wsparciem - komentuje wprost Christophe Hansen, unijny komisarz ds. rolnictwa i żywności.

Co to oznacza w praktyce? Według zapowiedzi - wsparcie ma być wielowymiarowe.

Zmiany dla młodych rolników. Będzie pakiet startowy. Chodzi o 300 tys. euro ryczałtu

Przede wszystkim - finanse. Komisja Europejska proponuje, by co najmniej 6 proc. budżetu Wspólnej Polityki Rolnej było kierowane właśnie jako wsparcie młodych rolników - w praktyce byłoby to podwojeniem obecnych wydatków. 

Najważniejsza kwestia to tzw. "pakiet startowy" - każdy młody rolnik w ramach kolejnego budżetu WPR, miałby mieć ułatwiony start w rozpoczęciu swojej nowej działalności. Jedną z części kompleksowego wsparcia ma być m.in. ryczałt w wysokości do 300 tys. euro na rozpoczęcie działalności.

Ale to nie wszystko.

- Strategia została zaprojektowana tak, aby mogła być wdrażana na wielu powiązanych ze sobą poziomach: poprzez obecną i przyszłą WPR, uzupełniające się polityki UE, działania prowadzone przez kraje UE w takich obszarach jak dostęp do gruntów, podatki, edukacja i emerytury, a także inicjatywy zainteresowanych stron. Pokonanie tych barier wymaga silnego zaangażowania na szczeblu krajowym i regionalnym, aby zapewnić skuteczne oddziaływanie - informują przedstawiciele Brukseli w najnowszym unijnym komunikacie.

Zmiany dla młodych rolników. Łatwiejszy dostęp do gruntów. Stworzą Europejskie Obserwatorium Ziemi

Wśród szeregu zmian ma być m.in. ułatwienie dostępu do ziemi. Kraje członkowskie mają wprowadzić tzw. polityki antyspekulacyjne, a nowa instytucja - Europejskie Obserwatorium Ziemi - ma dbać o przejrzystość cen gruntów na unijnym rynku. Ponadto dostęp do gruntów publicznych ma być priorytetowy właśnie dla młodych rolników, będą także tzw. programy sukcesji - dzięki którym starsi rolnicy będą mogli łatwiej przekazywać gospodarstwa następcom. Co więcej, strategia zakłada tzw. "no net land take" do 2050 roku - czyli "brak ubytku netto ziemi". Mówiąc wprost: grunty rolne mają być chronione przed nadmierną urbanizacją.

Unijne władze mówią także o szerokiej współpracy z Europejskim Bankiem Inwestycyjnym (EBI) w celu stworzenia systemów gwarancji kredytowych lub dopłat do oprocentowania, co ma zniwelować problem braku pieniędzy na start.

Urlop dla młodych rolników?

Co ciekawe, strategia przewiduje również niestandardowe rozwiązania. Chodzi m.in. o współfinansowanie usług, które umożliwią rolnikom wzięcie urlopu lub zwolnienia chorobowego, zapewniając zastępstwo w gospodarstwie. Ma to pomóc w zachowaniu równowagi między pracą a życiem prywatnym.

Unijni urzędnicy zaznaczają, że szerokie wsparcie dla młodych ma być gwarantem bezpieczeństwa żywnościowego, ale także utrzymania życia na obszarach wiejskich.

- Wspieranie młodych rolników oznacza kształtowanie rolnictwa przyszłości poprzez zrównoważony rozwój, innowacje, cyfryzację (...) Silna i dynamiczna społeczność młodych rolników utrzymuje przy życiu regiony wiejskie. Bez nich wiele obszarów grozi wyludnieniem i opuszczeniem. Naszym celem jest odwrócenie tego trendu - komentuje Raffaele Fitto, wiceprzewodniczący wykonawczy ds. spójności i reform.

Wtóruje mu komisarz ds. rolnictwa Christophe Hansen.

- Chodzi o przełamywanie barier i tworzenie możliwości, aby rolnictwo pozostało realną i atrakcyjną ścieżką kariery - zaznacza unijny komisarz ds. rolnictwa.

Opinia Europejskiej Rady Młodych Rolników CEJA

Co na to same środowisko młodych rolników?

Europejska Rada Młodych Rolników (CEJA) chwali same założenia, ale jednocześnie przypomina, że odbiór strategii nie może odbywać się w oderwaniu od opublikowanych w lipcu planowanych zmian w przyszłej WPR - na lata 2028-2034.

- CEJA ubolewa, że ambicje strategii nie znalazły odzwierciedlenia w propozycjach legislacyjnych i budżetowych opublikowanych w lipcu 2025 r. Pomimo że strategia zaleca przeznaczenie minimum 6 proc. WPR na młodych rolników, propozycje prawne Komisji nie obejmują żadnego wiążącego zobowiązania finansowego na rzecz wymiany pokoleń - czytamy wprost w stanowisku opublikowanym 21 października przez Europejską Radę Młodych Rolników.

To nie wszystko.

- Młodzi rolnicy w Europie od dawna domagają się poparcia słów środkami. Z zadowoleniem przyjmujemy strategię jako długo potrzebny sygnał polityczny, ale bez wyodrębnionego budżetu ryzykujemy, że stanie się ona straconą szansą. Chciałbym jasno powiedzieć: ambitne cele bez wiążących zobowiązań nie są strategią. Są hazardem. Wymiana pokoleń wymaga zasobów oprócz silnego wsparcia politycznego - komentuje wprost Peter Meedendorp, przewodniczący CEJA. 

Młodzi rolnicy a odnowa pokoleniowa na wsiach. Kiedy unijne plany wejdą w życie?

Warto jednak zaznaczyć, że przedstawiona strategia to na razie jeszcze bardziej mapa drogowa niż konkretne dokumenty na stole.

Według założeń teraz piłka jest po stronie państw członkowskich, które do 2028 roku mają opracować krajowe strategie na rzecz wymiany pokoleń.

Kluczowe instrumenty, takie jak „pakiet startowy” do 300 tys. euro, mogą stać się częścią nowej Wspólnej Polityki Rolnej po 2027 roku.

Trzeba też jednak pamiętać, że wszystko odbywać się będzie kosztem czegoś innego - Komisja Europejska już wcześniej zapowiadała bowiem m.in. wygaszanie dopłat dla emerytów - jak pisaliśmy wcześniej, do 2032 roku wsparcie dla takich rolników będzie likwidowane.

Czytaj też:
Mniejszy budżet, jeden filar, limit dopłat. Oto, co wiemy o nowej WPR