O dopłaty ubiega się u nas cztery razy więcej rolników
W Polsce średnia kwota płatności bezpośrednich ze środków UE w przeliczeniu na hektar za 2023 r. wynosi ok. 246,8 EUR. Dodatkowo stosuje się u nas przejściowe wsparcie krajowe (PWK), finansowane z budżetu państwa. W kampanii 2023 r. pula środków przeznaczona na ten cel wynosi ok. 178,06 mln EUR.
Uwzględniając PWK, łączna pula środków na płatności za 2023 r. wynosi ok. 3,67 mld EUR, a średnia stawka płatności w przeliczeniu na hektar to ok. 259,4 EUR. Ta średnia stawka jest wyższa od średniej dla UE-27, mającej wartość ok. 256,4 EUR/ha.
Znaczne różnice w poziomie wsparcia w przeliczeniu na hektar występują nie tylko pomiędzy państwami członkowskimi UE, ale także pomiędzy regionami w niektórych państwach członkowskich, co wynika ze stosowania różnych modeli systemu płatności bezpośrednich.
Ukierunkowanie wsparcia na gospodarstwa małe i średnie
W ramach obowiązującego w Polsce systemu wsparcia bezpośredniego funkcjonuje szereg mechanizmów, które służą lepszemu ukierunkowaniu wsparcia na gospodarstwa małe i średnie, a więc gospodarstwa w znacznej części odpowiadające definicji gospodarstwa rodzinnego. Stosowane są limity w ramach niektórych płatności.
Znaczna grupa rolników oprócz płatności podstawowych otrzymuje również płatności związane z produkcją. Płatności te przyznawane są do sektorów, które posiadają szczególne znaczenie ze względów społeczno-ekonomicznych lub środowiskowych i mają na celu pokonanie napotykanych przez sektor trudności, takich jak spadek produkcji czy ryzyko zaprzestania produkcji. W rezultacie płatności te zapewniają utrzymanie potencjału produkcyjnego rolnictwa i aktywności gospodarczej na obszarach wiejskich, a także sprzyjają zachowaniu różnorodności biologicznej i przyrodniczej. Jest to instrument wsparcia o dużym znaczeniu w systemie wsparcia gospodarstw rodzinnych.
Polska jest jednym z państw członkowskich UE, które w jak największym zakresie stara się wykorzystać to wsparcie - corocznie ponad 500 mln EUR przeznaczane jest na cztery sektory produkcji zwierzęcej: młode bydło, krowy, owce, kozy oraz na dziewięć sektorów produkcji roślinnej: rośliny strączkowe na nasiona, rośliny pastewne, chmiel, buraki cukrowe, ziemniaki skrobiowe, pomidory, truskawki, len, konopie włókniste. Dla porównania Niemcy realizują płatności związane z produkcją tylko w dwóch sektorach (płatności do zwierząt) i planują przeznaczenie na ten cel średnio ok. 86 mln EUR/rok.
Porównanie stawek płatności
Porównując zatem stawki płatności w Polsce ze stawkami w innych państwach członkowskich UE za 2023 r., a także terminy realizacji płatności, należy mieć na uwadze rodzaje wdrożonych instrumentów wsparcia, różnice w warunkach przyznawania tego wsparcia czy liczbę rolników nim objętych (ok. 1,24 mln w Polsce i ok. 0,3 mln w Niemczech). Ze względu na wiele rodzajów płatności bezpośrednich (niektóre są fakultatywne dla państw członkowskich), wiele stawek płatności oraz różnego rodzaju limity i wyłączenia w ramach niektórych płatności, porównywanie jedynie stawek wybranych, podstawowych instrumentów wsparcia może wprowadzać w błąd.
Dopłaty bezpośrednie i obszarowe 2023 do końca czerwca
W 2023 r. w Polsce o dopłaty bezpośrednie ubiegało się 1,24 mln rolników. Od 16 października do 30 listopada ARiMR wypłacała zaliczki z tytułu płatności bezpośrednich i obszarowych za 2023 r. W tym okresie na konta beneficjentów trafiło niemal 9,2 mld zł. Od 1 grudnia przekazywane są płatności końcowe. Do 8 lutego 2024 r. ARiMR wypłaciła z tego tytułu ponad 1,26 mld zł. Z tej kwoty 765 mln zł to dopłaty bezpośrednie, które trafiły do blisko 592 tys. rolników. Pozostałe wypłaty dotyczą wsparcia obszarowego w ramach PS WPR 2023-2027 i PROW 2014-2020.
Czas na wydanie decyzji w sprawie przyznania dopłat bezpośrednich i obszarowych za 2023 r. mija 31 maja 2024 r., a realizacja wypłat z tego tytułu powinna się zakończyć do 30 czerwca 2024 r.
