Rzepak ozimy - jaką odmianę zasiać w tym roku?

Uprawy June 4, 2020 Marianna Kula

Źródło: M. Kula

Najwyższy czas wybrać nasiona rzepaku. Na jaką odmianę w tym sezonie warto postawić? Czym w ogóle sugerować się przy jej doborze?

Pomocny w tym względzie może okazać się "Ranking Odmian Rzepaku 2020", przygotowany na zlecenie Polskiego Stowarzyszenia Producentów Oleju przez prof. Franciszka Rudnickiego. Porównano w nim 19 odmian populacyjnych i 77 odmian mieszańcowych. Pod uwagę brano te odmiany, które znajdują się aktualnie w Krajowym Rejestrze Odmian Roślin Uprawnych lub Katalogu Wspólnotowym Unii Europejskiej.

- W wydanym właśnie Rankingu Odmian Rzepaku 2020 dokonano oceny porównawczej na podstawie wyników badań z doświadczeń Centralnego Ośrodka Badania Odmian Roślin Uprawnych (COBORU). (...). W obu rankingach odmiany uszeregowano począwszy od najlepszych do stosunkowo gorszych na podstawie sumy punktów przeliczeniowych z 5 cech ważonych (plon nasion, zimotrwałość, zawartość tłuszczu w nasionach, odporność na choroby oraz odporność na pochylenie łanu - przy.red.) - zaznacza PSPO.

Dla wymienionych cech przyjęto następujące wagi: plon nasion - 50%, zimotrwałość, zawartość tłuszczu w nasionach, odporność na choroby - po 16% oraz odporność na pochylenie łanu - 2%. Kolejność rankingowa, jak zaznacza PSPO, jest opracowana na podstawie średnich wartości poszczególnych cech odmian ze wszystkich rejonów kraju. Wyraża zatem przeciętną względną wartość użytkową odmian.

- W poszczególnych rejonach (województwach) ta kolejność i wartość użytkowa odmian może być nieco inna. Dlatego niniejsze rankingi trzeba traktować tylko jako pomocnicze sugestie przy wyborze odmiany dla danego regionu i gospodarstwa. Należy też zauważyć, że odmiany będące blisko siebie w rankingu zwykle różnią się tylko nieznacznie zespołem 5 ważnych cech - podkreśla Stowarzyszenie.

Jeśli zatem mamy tego typu wątpliwości, warto przewertować także Listy Odmian Zalecanych dla poszczególnych województw, które przygotowuje wspominane już COBORU. Na tegorocznych LOZ-ach prym wiodą: Architect, DK Extract, SY Ilona (uzyskały 10 rekomendacji). Na drugim miejscu podium znalazły się: Bonanza, DK Expiro i Stefano KWS. Mają po 9 rekomendacji. Na trzecim miejscu jest odmiana Birdy. Widnieje na 10 LOZ-ach. Birdy i SY Ilona to odmiany populacyjne. Reszta to odmiany mieszańcowe. Największy wybór mają rolnicy z woj. śląskiego. Dla nich COBOR-u zarekomendowało bowiem aż 19 odmian rzepaku. Szczegółowe dane na temat LOZ 2020 na portalu wiescirolnicze.pl

Aby ułatwić i przyspieszyć wybór materiału siewnego rzepaku ozimego, przedstawiamy także nowości i sztandarowe odmiany renomowanych firm.

Pioneer® - nowości

Aleksander Wysocki, agronom marki Pioneer®, Corteva Agriscience™ (Fot. Corteva Agriscience™ )

PT293 - odmiana PT293 to mieszaniec najnowszej generacji marki Pioneer® o średniowysokim wzroście i średniopóźnym terminie kwitnienia. Charakteryzuje się bardzo wysokim potencjałem plonowania oraz wysokim zaolejeniem nasion. W badaniach rejestracyjnych COBORU w 2019 r. PT293 plonowała 4,7 dt/ha powyżej plonu wzorca. Jej niewątpliwym atutem jest szeroki zakres adaptacji do wszystkich warunków klimatyczno-glebowych. Z powodzeniem może być zatem uprawiana również na tak zwanych „słabych stanowiskach glebowych”. Doskonale rozwija się przed zimą oraz bardzo szybko regeneruje się na wiosnę. W 2020 r. w lokalizacjach o bardzo dużych deficytach wody (bez opadów w marcu i kwietniu) zdecydowanie się wyróżniała. Odmiana PT293 nie redukowała dolnych partii liści. Rośliny miały dużą, zdrową biomasę liściową, kwitnienie było bardzo wyrównane oraz zawiązała bardzo dużą ilość łuszczyn.

PT297 - odmiana PT297 to kolejna nowość Pioneera®, która reprezentuje najnowszą linię genetyczną o bardzo wysokim potencjale plonowania na podstawie wyników zarówno w Polsce, jak i w całej Europie. W badaniach rejestracyjnych COBORU w 2019 r., PT297 plonowała 5,1 dt/ha powyżej plonu wzorca. Jest to odmiana o wysokim wzroście, ale o mocnej łodydze i wysokiej odporności na wyleganie. Charakteryzuje się szybkim rozwojem jesiennym, dobrą zimotrwałością oraz średniopóźnym terminem kwitnienia. Posiada bardzo dobrą zdrowotność na takie patogeny jak: Phoma, Alternaria i choroby podstawy łodygi, a także podwyższoną tolerancję na Sclerotinię. Odznacza się bardzo wysoką zawartością tłuszczu i białka w nasionach oraz bardzo niskim poziomem glukozynolanów. Polecana jest do siewu na stanowiska średnie oraz dobre w terminach optymalnych i opóźnionych.

PT298 - odmiana z odpornością na wirusa żółtaczki rzepy (TuYV). Jest to szczególnie istotne w tych rejonach, w których mamy jesienią duże nasilenie mszyc, które są wektorem wirusa. PT298 to mieszaniec o wysokim wzroście i średniopóźnym terminie kwitnienia. Cechami wyróżniającymi odmianę są: wysoka odporność na osypywanie nasion w końcowym etapie wegetacji oraz gen RLM-7, który dodatkowo zabezpiecza rośliny przed Phomą. Ponadto PT298 to odmiana o bardzo dobrej zimotrwałości i szybkiej regeneracji na wiosnę. Wszystkie te cechy sprawiają, że jest to naprawdę kompletny mieszaniec o bardzo wysokim potencjale plonowania oraz wysokim zaolejeniu nasion. Rekomendowane terminy siewu to optymalny i opóźniony.

PT284 - to rodzina odmian rzepaku ozimego marki Pioneer® odpornych na najbardziej popularne w Polsce rasy kiły kapusty. Będzie dostępna już w tym sezonie. Charakteryzuje się ona bardzo wysokim potencjałem plonowania, bardzo często dorównując w plonie odmianom tradycyjnym. Posiada silny wigor początkowy oraz buduje bardzo silny system korzeniowy. W porównaniu z dobrze znaną na rynku odmianą PT242, odmiana PT284 wyróżnia się wyższym potencjałem plonowania, wyższym zaolejeniem nasion, a także lepszą zdrowotnością na najważniejsze choroby rzepaku. Rolnicy, którzy zmuszeni są uprawiać odmiany kiłotolerancyjne, mogą więc liczyć na produkt z najwyższej półki w tym segmencie odmian. PT 284 jest polecana do siewu w terminie wczesnym, optymalnym oraz opóźnionym.

PX131 - najnowsza odmiana w technologii Maximus®. Tak jak wszystkie mieszańce Maximus- PX131 charakteryzuje się niższą o około 25% biomasą w stosunku do mieszańców standardowych, dzięki czemu lepiej toleruje suszę (mniejsze wymagania wodne). PX131 odznacza się znakomitą zimotrwałością, ponieważ rośliny nie wybujają i „siedzą” nisko przy ziemi. Na wiosnę startuje później, co pozwoliło jej w tym roku całkowicie uniknąć skutków marcowych przymrozków. Jest to odmiana, która dzięki swoim cechom bardzo dobrze poradzi sobie na słabych stanowiskach glebowych oraz w technologii strip-till czy siewie punktowym z obniżoną normą wysiewu. Dodatkowym atutem uprawy tego mieszańca są niższe koszty uprawy, ponieważ nawożenie azotowe wiosenne nie powinno przekraczać 160-180 kg N w czystym składniku, a wiosenna regulacja łanu nie jest wymagana (tylko zabieg o charakterze fungicydowym). PX131 to w tej chwili najwyżej plonująca odmiana w technologii Maximus. Jest polecana do siewu w terminie wczesnym oraz optymalny.

Rapool - odmiany sztandarowe i nowości

Łukasz Żak, rolnik z woj. warmińsko-mazurskiego (Fot. Rapool)

DUKE F1 to mieszaniec z segmentu odmian z odpornością na wirusa żółtaczki rzepy (TuVY). Skupia wiele cech pozytywnie wpływających na wysokość i niezawodność plonowania. Odmiana charakteryzującą się bardzo dobra zdrowotnością, doskonała kombinacja 2 w 1 - podwójna odporność na choroby: wirusowe - gen odporności na żółtaczkę rzepy TuYV i grzybowe - gen odporności na suchą zgniliznę RLM 7.

Może być uprawiana na glebach średnich i bardzo dobrych. Odmiana jest tolerancyjna na okresowe susze, posiada bardzo ważną cechę – wysoką odporność na pękanie łuszczyn i osypywanie się nasion (pod shatter resistance). Odmiana zalecana do uprawy w regionach, w których występuje duża presja ze strony mszyc (wektorów TuYV). DUKE F1 wcześnie rozpoczyna kwitnienie i średniowcześnie dojrzewa.

ATORA F1 to odmiana mieszańcowa. Charakteryzuje się stabilnym plonowaniem, niezależnie od warunków klimatycznych, tolerancyjna na okresowe susze. Buduje silny, głęboki system korzeniowy. Może być uprawiana na różnych stanowiskach od słabych do dobrych. Bardzo wysoka tolerancja polowa na choroby występujące w uprawie rzepaku, w tym na wirusa żółtaczki rzepy (TuYV). Mocną stroną odmiany ATORA F1 jest wysoka zimotrwałość potwierdzona w badaniach i na polach plantatorów rzepaku. Odmiana średniowczesna w kwitnieniu oraz średnio-późna w szybkości dojrzewania. Od rejestracji w 2015 r. należy do grupy niezawodnych i najczęściej wybieranych do uprawy odmian zarówno w Polsce jaki i Europie.

PRINCE F1 to odmiana mieszańcowa w szerokiej gamie produktów Rapool, jako jedna z pierwszych z odpornością na wirusa żółtaczki rzepy (TuYV), zarejestrowana w 2017 r. Zalecana do uprawy na stanowiskach od średnich do bardzo dobrych. Odmiana w typie kompaktowym o roślinach średniej wysokości odpornych na wyleganie. Stabilnie plonuje w różnych warunkach wegetacji. Bardzo wysoki potencjał plonowania, średni plon względny w latach 2017-2019 - 121% wzorca. Odmiana wcześnie kwitnąca i średniowcześnie dojrzewająca. Gen odporności na wirusa żółtaczki rzepy (TuYV) zapewnia jej dynamiczny wzrost i budowanie biomasy zarówno w okresie jesiennym jak i po zimie.

TEMPTATION F1 to najnowsza propozycja odmiany z odpornością na wirusa żółtaczki rzepy (TuYV). Zdobyła zaufanie wśród plantatorów w różnych krajach Europy. Odmiana plastyczna, można ją uprawiać na stanowiskach od słabszych do dobrych. Doskonale radzi sobie z różnymi warunkami atmosferycznymi w trakcie wegetacji. Wyróżnia ją duży wigor w okresie jesiennym. Odporność na wirusa zapewnia jej optymalne zbudowanie rozety liściowej i dobre przygotowanie do przezimowania. TEMPTATION F1 to odmiana, która średniowcześnie kwitnie i dojrzewa. Przy tym warto zwrócić uwagę na bardzo szybkie wypełnianie łuszczyn, równomierne dojrzewanie i szybkie oddawanie wody co ułatwia zbiory i zmniejsza ryzyko strat.

CROTORA F1 - najnowsza propozycja odmiany z podwyższoną odpornością na najczęściej występujące rasy kiły kapustnych. Wpisana do Krajowego Rejestru Odmian w styczniu 2020 r. Charakteryzuje się bardzo dobrym wigorem początkowym, sprawdza się zarówno w optymalnym jak i opóźnionym terminie siewu. CROTORA F1 to odmiana średniowczesna w kwitnieniu i dojrzewaniu. Zdrowa i stabilnie plonująca, bardzo wysoki plon względny w 2019 r. na poziomie 106% wzorca. Zalecana do uprawy na terenach gdzie występuje duża presja ze strony kiły kapustnych.

KWS - odmiana sztandarowa i nowości

Błażej Wędrowski, product manager ds. rzepaku KWS (Fot. KWS)

UMBERTO KWS F1 - odmiana mieszańcowa z odpornością na samoistne osypywanie nasion. Posiada unikalną na polskim rynku kombinacje genów odporności na suchą zgniliznę kapustnych Rlm3 i Rlm7. Bestseler w 2019 r. - to najczęściej wybierana i najwyżej plonująca odmiana z asortymentu rzepaku KWS. W doświadczeniach COBORU CCA zajęła trzecie miejsce w rankingu z plonem 4,48 t/ha i 115% wzorca.

FELICIANO KWS F1 - nowość. Odmiana odporna na samoistne osypywanie się nasion, a także tolerancyjna na porażenie żółtaczką rzepy (TuYV). Dzięki ciągłemu udoskonalaniu odporności na suchą zgniliznę kapustnych udokumentowano innowacyjny mechanizm RlmS. W doświadczeniach zainfekowanych mieszaniną różnych ras patogenu, odmiana Feliciano z RlmS miała najniższą ilość porażonych łodyg.

RICCARDO KWS F1 - nowość. Odmiana mieszańcowa z odpornością na samoistne osypywanie nasion i suchą zgniliznę kapustnych Rlm7, o wysokim i stabilnym plonowaniu na słabszych stanowiskach. Z doświadczeń wynika, że w gorszych warunkach glebowych Riccardo KWS F1 plonuje lepiej od odmian plonujących wysoko, ale tylko na bardzo dobrych stanowiskach.