Odszkodowania za wywłaszczenia. Ważna decyzja sądu dla właścicieli działek

Źródło: Adobe Stock

Jak informuje "Rzeczpospolita" Naczelny Sąd Administracyjny (NSA) wydał właśnie ważną uchwałę dotyczącą zasad kalkulacji odszkodowań za grunty wywłaszczone lub przejęte pod inwestycje drogowe z mocy prawa na podstawie tzw. specustawy drogowej.

Czytaj też: Wiadomo, kiedy temperatury przekroczą 30 stopni C. Najnowsza prognoza pogody

Jakie przepisy regulują kwestię wyceny wywłaszczonych nieruchomości?

Uchwała Naczelnego Sądu Administracyjnego regulująca kwestie dotyczące wyceny nieruchomości wywłaszczanych pod budowę dróg, była konieczna ze względu na rozbieżności, które pojawiły się w orzecznictwie. Art. 134 ust. 4 ustawy z 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami mówi o tzw. zasadzie korzyści. Jeżeli przeznaczenie nieruchomości, zgodne z celem wywłaszczenia, powoduje zwiększenie jej wartości, wtedy dla celów odszkodowania określa się ją według sposobu użytkowania wynikającego z tego przeznaczenia. 

Z kolei zgodnie z § 49 ust. 4 rozporządzenia ministra rozwoju i technologii z 23 września 2023 r. w sprawie wyceny nieruchomości, jeśli wywłaszczona lub przejęta z mocy prawa została nieruchomość, która na dzień wydania decyzji była przeznaczona pod inwestycję drogową, jej wartość rynkową określa się, przyjmując przeznaczenie przeważające wśród gruntów przyległych, chyba że określenie wartości jest możliwe przy uwzględnieniu cen transakcyjnych nieruchomości drogowych.  

Czytaj też:
Ważą się losy unijnych dopłat dla rolników. "To oznaczałoby koniec WPR"

Odszkodowania za wywłaszczenie gruntów. Rozbieżność w orzecznictwie

Jak zauważył prezes NSA, w orzecznictwie sądów pojawiła się rozbieżność dotycząca określania zasad wartości nieruchomości przejmowanych pod drogi publiczne. W części przypadków opowiadano się za uwzględnianiem tzw. zasady korzyści z ustawy o gospodarce nieruchomościami, a w innych za jej wyłączeniem. 

Na konieczność rozstrzygnięcia tej kwestii zwrócił uwagę również rzecznik praw obywatelskich. Do Biura RPO wpływają bowiem sprawy dotyczące odszkodowań za wywłaszczone nieruchomości, które przemawiają za dopuszczeniem stosowania zasady korzyści w spornym przypadku.  

Czytaj też: Gigantyczna afera w Grecji. Chodzi o wielomilionowe dopłaty dla rolników

Co oznacza w praktyce uchwała NSA dla wywłaszczonych?

Naczelny Sąd wydał uchwałę, która uwzględnia zasadę korzyści, jest zatem korzystniejsza dla wywłaszczonych. Jak wyjaśnił przewodniczący składu orzekającego, sędzia  Jerzy Siegień, w większym stopniu realizuje ona konstytucyjny standard ochrony własności i związanego z nim prawa do słusznego odszkodowania, co w sposób jednoznaczny gwarantuje art. 21 ust. 2 konstytucji.

Jak podkreślił NSA, wyznacznikiem wysokości odszkodowania za grunty wywłaszczone lub przejęte z mocy prawa w trybie specustawy drogowej są zasady wynikające z ustawy o gospodarce nieruchomościami, do których należy zaliczyć również zasadę korzyści. Dotyczy to sytuacji, w której drogowy cel przeznaczenia nieruchomości wywłaszczonej zwiększa jej wartość. Jeśli natomiast jej nie zwiększa - wartość nieruchomości dla celów odszkodowania określa się według aktualnego stanu jej użytkowania.