Niepełnosprawność rolnika lub domownika rolnika. O jaką pomoc wnioskować?

Źródło: Adobe Stock

Osoby z niepełnosprawnością mogą ubiegać się o pomoc z różnych źródeł. Precyzyjnych, aktualnych informacji w tym temacie udziela zazwyczaj gmina. Kluczowym źródłem danych będzie także KRUS i PFRON (Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych).

Dalsza część artykułu pod materiałem wideo

Podane informacje to przykładowe typy wsparcia z szerokiej gamy świadczeń i zasiłków, udzielanych przez różne instytucje. 

Pomoc z KRUS dla osób niepełnosprawnych  

Rolnik z niepełnosprawnością może ubiegać się o wsparcie z KRUS. Pomoc może być przyznana m.in. w formie: 

• renty rolniczej z tytułu niezdolności do pracy – rolnik trwale lub okresowo niezdolny do pracy musi mieć określony staż ubezpieczeniowy i spełnić dodatkowe warunki, wysokość świadczenia zależy m.in. od długości okresów składkowych i nieskładkowych, 
• rehabilitacji leczniczej – organizowanej w formie 21-dniowych turnusów (można z nich korzystać nie częściej niż co 12 m-cy); od 1 stycznia 2023 r. także dla osób uprawnionych do emerytury rolniczej, 
• leczenie uzdrowiskowe. 

Świadczenie wspierające także dla rolników 

To nowe świadczenie (wdrażane etapami od 1 stycznia 2024 r.) jest dostępne dla osób z niepełnosprawnościami, które ukończyły 18. rok życia. Przysługuje bez względu na dochody oraz jest niezależnie od innych form wsparcia. Kwota świadczenia wynosi od 40 proc. renty socjalnej do 220 proc. renty socjalnej. Otrzymana kwota jest zależna od liczby punktów, oznaczających przyznany poziom wsparcia (decyzję wydaje wojewódzki zespół ds. orzekania o niepełnosprawności). Wniosek o świadczenie wspierające należy złożyć do ZUS. 

Czytaj też:
Rolnicy o umowie UE-Ukraina. Wskazują największe zagrożenia dla polskich rolników

Zasiłek pielęgnacyjny, świadczenie pielęgnacyjne i dodatek pielęgnacyjny 

Te trzy pojęcia bywają często mylone, a oznaczają różne rodzaje pomocy finansowej. Wypłacają je różne instytucje. W przypadku każdego z tych trzech świadczeń należy spełnić (łącznie) określone warunki. Z pomocy może skorzystać rolnik z niepełnosprawnością lub rolnik będący opiekunem dziecka/domownika z niepełnosprawnością.  

Kto może starać się o zasiłek pielęgnacyjny? 

Zasiłek pielęgnacyjny to świadczenie wypłacane przez gminę (wymaga złożenia wniosku do MOPS/GOPS). Zasiłek nie podlega waloryzacji, a jego aktualna kwota to 215,84 zł. Świadczenie przysługuje niepełnosprawnemu dziecku, a także: 

• osobie niepełnosprawnej powyżej 16. roku życia, posiadającej orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności, 
• osobie niepełnosprawnej powyżej 16. roku, posiadającej orzeczenie o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności, o ile niepełnosprawność powstała przed ukończeniem 21. roku życia, 
• osobie, która ukończyła 75 lat. 

Do warunków wykluczających przyznanie zasiłku pielęgnacyjnego zalicza się m.in.: uprawnienie do dodatku pielęgnacyjnego, przebywanie w instytucji zapewniającej opiekę (nieodpłatną, całodobową), pobieranie podobnego świadczenia za granicą.  

Czytaj też:
Rolnicy są gorzej traktowani? „Świadczenia w dyskryminującej wysokości”

Komu przysługuje dodatek pielęgnacyjny? 

To świadczenie jest wypłacane jako dodatek do renty lub emerytury (przez KRUS lub ZUS). W przypadku osób powyżej 75 roku życia dodatek ten jest wypłacany automatycznie (bez wniosku). Dodatek pielęgnacyjny przysługuje także uprawnionym do emerytury lub renty, o ile zostały one uznane za całkowicie niezdolne do pracy oraz do samodzielnej egzystencji (istnieje kilka wyjątków regulowanych przepisami emerytalnymi). Kwota dodatku pielęgnacyjnego podlega corocznej waloryzacji i wynosi aktualnie 348,22 zł. 

Świadczenie pielęgnacyjne dla opiekunów osób z niepełnosprawnością 

Ze świadczenia pielęgnacyjnego mogą korzystać sprawujący opiekę na osobami z niepełnosprawnościami, do momentu ukończenia przez nie 18. roku życia. Dziecko musi posiadać ważne orzeczenie o niepełnosprawności z dodatkowymi wskazaniami (tu m.in. konieczność stałej lub długotrwałej opieki) lub orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności.  

Obecnie to świadczenie jest przyznawane według nowych przepisów (obowiązujących od 1 stycznia 2024 r.) i przysługuje m.in.: matce lub ojcu dziecka, opiekunowi faktycznemu, rodzinom zastępczym i dyrektorom wybranych placówek wychowawczych. Ważne, dodatkowe zmiany/warunki: 

• Nowe przepisy pozwalają łączyć pobieranie świadczenia pielęgnacyjnego z aktywnością zawodową.  
• O świadczenie pielęgnacyjne może starać się także rolnik, małżonek lub domownik rolnika. 
• Świadczenie przysługuje również opiekunowi dziecka, który posiada już prawo do własnej emerytury, renty lub innego świadczenia emerytalno-rentowego. 

Wnioski o świadczenie pielęgnacyjne są przyjmowane m.in. przez lokalne ośrodki pomocy społecznej (lub elektronicznie przez portal Emp@tia). Świadczenie jest corocznie waloryzowane. W 2025 r. kwota świadczenia pielęgnacyjnego wynosi 3287 zł. 

Czytaj też:
Dopłata do emerytury z KRUS. Ale nie jest to "zwykły" dodatek

O jakie wsparcie rolnicy mogą ubiegać się w PFRON? 

Kluczowa pomoc dotyczy m.in. możliwości refundacji składek KRUS dla niepełnosprawnych rolników lub rolników, którzy opłacają składki za niepełnosprawnych domowników. Refundacji podlegają składki: wypadkowe, chorobowe, macierzyńskie i emerytalno-rentowe. Składka zdrowotna i składki finansowane ze środków publicznych nie są refundowane. 

Najważniejsze warunki refundacji składek KRUS:  

• podleganie ubezpieczeniu społecznemu rolników,  
• orzeczenie o niepełnosprawności (własne lub domownika), 
• opłacanie składki na ubezpieczenia społeczne w całości, 
• brak zaległości wobec PFRON (na więcej niż 100 zł), 
• złożenie wniosku (odrębny dla każdego kwartału). 

Z Funduszu można także uzyskać pomoc w zakupie sprzętu rehabilitacyjnego. Inna, przykładowa opcja to dostosowanie maszyn rolniczych do potrzeb osoby z niepełnosprawnością. 

Niepełnosprawność w rodzinie rolnika. Inne typy wsparcia 

Rolnicy z niepełnosprawnościami (i rolnicy opiekunowie osób niepełnosprawnych) mogą także korzystać m.in. z ulg podatkowych, ulg komunikacyjnych, opieki wytchnieniowej oraz pomocy psychologicznej. Gminy posiadają zazwyczaj własne, dodatkowe formy wsparcia. Informacji o dostępnych środkach pomocy udzielają także Powiatowe Centra Pomocy Rodzinie i Ośrodki Pomocy Społecznej.  

Aktualne dane o szerokiej gamie programów wsparcia są dostępne na stronie Biura Pełnomocnika Rządu do Spraw Niepełnosprawności (niepelnosprawni.gov.pl).