Wszystko o produkcji mleka w Wielkopolsce

Źródło: Fotolia.com

Choć od 2 lat rynek mleka jest dość stabilny, hodowcy bydła wcale nie są zadowoleni z cen. Ile chcieliby dostawać?

W latach 2017-2019 średnia cena mleka w skupie w Wielkopolsce wynosiła 137,54 zł/hl  i była o 1,8% niższa od średniej ceny w kraju.

Ostatnie trzy lata w branży mleczarskiej należy uznać za niezwykle korzystne zarówno dla producentów mleka, jak i dla zakładów przetwórczych. Obserwowaną tendencję warunkują przede wszystkim postępujące w kraju w latach 2017 - 2019 procesy restrukturyzacji i modernizacji bazy surowcowej. Koncentracja chowu bydła u krajowych producentów oraz systematyczna poprawa technologii produkcji mleka, a przede wszystkim intensywnie prowadzona praca hodowlana w stadach przyczyniły się do systematycznego wzrostu mleczności. W tym okresie, ze względu na notowaną poprawę opłacalności produkcji mleka oraz chowu i hodowli bydła, pogłowie w kraju zaczęło systematycznie wzrastać, szczególnie  liczebność stada podstawowego krów mlecznych.

W grudniu 2018 r. stado liczyło 2417,4 tys. szt. krów i było o 3,2% (o ok. 77 tys. szt.) liczebniejsze niż w analogicznym okresie roku 2017 (wykres 1 i tabele: 1,2,3).  Od grudnia 2017 r. do końca 2018 r. ilość krów mlecznych w Polsce wzrosła o 2,8%. W Wielkopolsce w analizowanym okresie obserwuje się również wzrost liczebności krów mlecznych stada podstawowego o 2,5%, tj. z  263 tys. szt. do stanu 270 tys. szt. Jednocześnie 95% krajowego pogłowia krów mlecznych reprezentujących populację masową nadal utrzymywanych jest głównie w gospodarstwach rolników indywidualnych. W roku 2018 krowy mleczne w Polsce osiągnęły wydajność na poziomie ok. 6 400 litrów/szt., tj. o blisko 2% wyższą niż w 2017 r. 

Od początku 2018 r. dostawy mleka surowego do skupu w Polsce, utrzymywały się na poziomie wyższym niż rok wcześniej. Według danych GUS we wrześniu 2018 r. do podmiotów skupujących krajowi producenci mleka dostarczyli 935 mln litrów surowca, tj.  o 2% więcej niż we wrześniu 2017 r. Ogółem w okresie trzech kwartałów 2018 r. dostawy mleka do skupu osiągnęły poziom 8,8 mld litrów i były o ponad 2% większe niż przed  rokiem.  Ostatecznie w 2018  r.  towarowa  produkcja mleka osiągnęła poziom 11,8 mld litrów o ponad 4% wyższy niż w 2017 r. (na podstawie wyników uzyskanych w okresie styczeń – grudzień 2018 r.)

Czytaj także: Jak się ma hodowla krów mlecznych w Polsce?

Tabela: 1. Pogłowie bydła w Wielkopolsce na tle danych ogólnopolskich

 W 2018 r. średnia  cena  skupu  mleka na rynku krajowym kształtowała  się  na poziomie 140,10 zł/hl, tj. nieznacznie niższym niż w 2017 roku. Ceny w skupie mleka nadal utrzymują się na zbliżonym poziomie (na podstawie informacji GUS z pierwszej połowy 2019 r.) i na ceny za litr surowca na najwyższym poziomie mogą liczyć dostawcy mleka w województwach:

-  podlaskim   –            147,48 zł/hl,

-  opolskim     –            143,79 zł/hl,

-  lubelskim    –            142,43 zł/hl.

odpowiednio o 4% i 3% więcej niż średnio w kraju,

a najmniej – w województwach:

                -  łódzkim    –             127,66 zł/hl, (o 9,7% mniej niż średnio w kraju)

                -  małopolskim    –             126,46 zł/hl (o 10,8% mniej).

W analizowanym okresie średnia cena mleka w skupie w Wielkopolsce wynosiła 137,54 zł/hl  i była o 1,8% niższa od średniej ceny w kraju. Szczegółowe dane zawarte są w tabelach 2 i 3 (GUS, Prognoza Cen Rynkowych, ZSIR MRiRW, Rynki Rolne).

Tablica 1. Przeciętne ceny skupu produktów rolnych według województw (bez VAT)

Tablica 2. Przeciętne ceny skupu produktów rolnych według województw (bez VAT)

W okresie styczeń – kwiecień 2019 r. średnia  cena  skupu  mleka  ukształtowała  się na poziomie 134,64 zł/hl, tj. o 4% niższym niż śr. cena w tym okresie w roku 2018. Od stycznia 2019 roku obserwuje się  nieznaczny  spadek cen mleka. Nadal najwyższe kwoty uzyskują producenci z Podlasia (145,69 zł/hl). Jednak i tu stawki spadły poniżej 150,0 zł/hl. Najniższą cenę otrzymują rolnicy z Małopolski. Mleczarnie w tym województwie płacą średnio 126,0 zł/hl.

Czytaj także: Na jakie choroby narażone są krowy w okresie laktacji?

Ceny mleka surowego w skupie w ostatnich miesiącach 2018 r i pierwszym kwartale 2019 roku pozytywnie zaskoczyły hodowców bydła mlecznego. Przede wszystkim nie sprawdziły się wcześniejsze pesymistyczne prognozy i przewidywania dla polskiego mleczarstwa charakteryzujące od lat okres końca i początku roku. Niewątpliwie cały rok 2018 pod względem uzyskiwanych cen w skupie należy uznać za niezwykle udany. Dane z pierwszych 6 miesięcy 2019 roku potwierdzają, że ceny mleka surowego w skupie utrzymują się na zbliżonym poziomie. Ostatnie notowania na giełdzie Global Dairy Trade (GDT) po raz trzeci odnotowały niewielki wzrost indeksu cenowego, pozwalając zachować krajowym producentom mleka optymizm związany z przewidywanym powolnym wzrostem cen na artykuły mleczne.

Aktualna cena za 1 litr mleka surowego w skupie w kraju, wg. rolników i producentów mleka, nie jest zadowalająca. Nie jest taka, jakiej oczekiwaliby producenci mleka, z okresu w którym ceny zbliżały się do maksymalnego poziomu proponowanych za surowiec w skupie, tj. do poziomu 2 zł/litr. Opisana, ekstremalna sytuacja trwała stosunkowo krótko i była wywołana wysoką ceną OMP (odtłuszczonego mleka w proszku) oraz masła na rynkach światowych.

Biorąc jednak pod uwagę średnią historyczną z  5, 10 czy nawet 20 lat obiektywnie należy jednak ocenić, że rynek mleka jest od ponad dwóch lat wyjątkowo dobrze uregulowany i dobrze funkcjonujący (nie wymagający ingerencji państwa), i preferujący korzyść finansową producentów mleka (szczególnie istotne dla krajowych dostawców mleka, którzy po zniesieniu systemu kwotowania – blokującego zwiększanie produkcji – zobowiązani byli w okresie do 3 lat spłacić karę za przekroczenie indywidualnej kwoty mlecznej i nie mogli skorzystać z umorzenia).

Czytaj także: Jak zwiększyć zyski z produkcji pasz zielonkowych?

Mimo wskazanych uwag i wymienionych zagrożeń, należy niewątpliwie życzyć sobie, aby każdy rynek w branży rolniczej był w tak dobrej kondycji, jakiej od blisko 3 lat znajduje się rynek mleka.

Tabela: 2

Źródło: GUS, ceny produktów rolniczych na podstawie obserwowanej tendencji oraz aktualnych cen w podmiotach skupujących mleko na terenie całej Polski.

Dobrą kondycję polskiej branży mleczarskiej potwierdza informacja uzyskana z danych i analiz Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa. Eksport mleka rośnie, import produktów mleczarskich spada, bo mleka praktycznie Polska nie importuje. Analitycy podkreślają odnotowane w latach 2017 i 2018 bardzo wysokie, rekordowe przychody z eksportu produktów mlecznych. Wywóz artykułów mleczarskich w ujęciu wartościowym wzrósł do poziomu 2,1 mld euro i był o blisko 32% wyższy niż w latach poprzedzających, a także aż o 3,4 razy wyższy niż po akcesji Polski do Unii Europejskiej. Porównując i analizując sytuację rynku mleka w 2018 r., tj. wartość surowca w Europie i na świecie należy dodać, że w Polsce cena mleka wyrażona w walucie unijnej wyniosła odpowiednio 30,70 EUR/100 kg i była o 10,4% niższa od przeciętnej ceny w UE (34,27 EUR/100 kg).

Ponadto w 2018 roku odnotowano wzrost skupu surowca w 17 krajach członkowskich UE - w tym u znaczących unijnych producentów mleka, tj. w Niemczech  (o  2,9% w  odniesieniu  r./r.), w Polsce (o  2,5%), we  Francji  (o 1,2%) oraz w Wielkiej  Brytanii  (o 0,1%). Natomiast  dostawy mleka ograniczono  w 9 krajach, m.in. w należącej od lat do grupy czołowych unijnych producentów mleka Holandii (o 1,6%).

Jedynym i chyba największym aktualnie zagrożeniem dla sytuacji w branży mleczarskiej w UE, a także w Polsce, może być obserwowany wzrost produkcji w Rosji, która za sprawą rządowego wsparcia dla producentów mleka wyprodukowała w latach 2017 i 2018 o ponad 700 tys. t mleka więcej i doprowadziła do zacieśnienia współpracy z Chinami w zakresie rozwoju przemysłu mleczarskiego. Produkcję mleka, oprócz Rosji, zwiększyli także światowi liderzy w branży mleczarskiej: Nowa Zelandia i Stany Zjednoczone. Według analityków, sytuacja na rynku światowym, przede wszystkim nowozelandzkim, może mieć istotny wpływ na wyniki ekonomiczne krajowych producentów mleka.

Pozytywną, na szczęście, informacją jest topniejąca ilość odtłuszczonego mleka w proszku z zapasów interwencyjnych. Zapasy OMP (odtłuszczonego mleka w proszku) przez cały 2018 rok „spędzały sen z powiek” europejskim producentom mleka, ponieważ wprowadzenie ich na rynek groziłoby kolejnym kryzysem. Na szczęście tak się jednak nie stało. Obecnie w unijnych magazynach znajduje się około 20 tys. ton odtłuszczonego mleka w proszku, które Komisja Europejska planuje sprzedać najpóźniej do końca br. (popyt na ten produkt w ostatnim czasie był nadal dość wysoki), a do końca czerwca 2019 r. magazyny zostały prawie całkowicie opróżnione ze sporych interwencyjnych zapasów odtłuszczonego mleka w proszku. Jednocześnie należy pamiętać o tym, że „europejski” rynek mleka jest od wielu lat nasycony.

Popyt na produkty mleczne na rynku chińskim również uległ zmniejszeniu. Nie mamy wpływu na rynki zewnętrzne, na konsumpcję mleka i produktów mlecznych w innych państwach, ale mamy niewątpliwie okazję oddziaływania na nasz polski rynek. Na kształtowanie możliwości i wyborów wynikających z podnoszenia świadomości konsumentów związanych z ich nawykami żywnościowymi. Ponadto ustawa dotycząca obowiązku oznaczania żywności „wolne od GMO” pozytywnie oddziałuje na regulację rynku mleka w większości krajów Unii Europejskiej. Również społeczeństwo polskie zasługuje na rzetelną informację w tym zakresie, a rolnicy zyskali dzięki temu szansę na zbudowanie nowej i dochodowej gałęzi.

Czytaj także: Najbardziej wydajne krowy - ranking