Oziminy zimą - co im zagraża?
Zimą zboża i rzepak narażone są na szereg czynników stresogennych: wymarzanie, wyprzenie, wysmalanie, wysadzanie oraz rozrywanie korzeni. Mogą one doprowadzić do licznych strat na plantacjach. Czy można im zaradzić?
Wyprzenie
Wyprzenie roślin następuje wówczas, gdy obfite opady śnieżne pokrywają niedostatecznie zamarzniętą glebę. Pod taką okrywą długo może utrzymywać się temperatura bliska 0 stopi Celsjusza (nawet podczas mrozów), wskutek czego rośliny silniej oddychają niż wtedy, gdy ziemia jest całkowicie zamarznięta. Również długo zalegające na przedwiośniu zaspy śnieżne sprzyjają wyprzeniu. Proces ten przebiega w trzech etapach: najpierw rośliny tracą węglowodany, ale ich jeszcze nie syntetyzują, później następuje rozpad białek i w końcu liście zostają porażone pleśnią śniegową. Temu zjawisku raczej trudno zaradzić. Tutaj jedynie dobra kondycja roślin i jak najkrótszy czas przykrycia roślin nadmiarem śniegu jest niezbędny, aby straty były minimalne.
Wysmalanie
Wysmalanie roślin występuje wtedy, gdy przy braku okrywy śnieżnej na polu wieje mroźny i suchy wiatr, powodując wysuszanie roślin. Zamarznięta gleba uniemożliwia pobieranie wody i roślina powoli zamiera, a jej organy nadziemne wyglądają jak spalone. Temu zjawisko też praktycznie trudno zaradzić. O przetrwaniu zdecyduje jedynie kondycja roślin i ich faza rozwoju.
Wysadzanie
Wysadzanie występuje na przedwiośniu, gdy temperatura w dzień jest dodatnia, a nocą ziemia zamarza. Na glebach bogatych w próchnicę i gromadzących wodę dochodzi wtedy do uszkadzania i rozrywania korzeni, a nieraz do „wysadzania”, czyli wypychania ich na powierzchnię. Tutaj receptą może być unikanie zasiewów ozimin na glebach, na których o takiego zjawiska dochodzi. Zazwyczaj rolnicy tak nie postępują ze względu na stosunkowo rzadkie występowanie tego zjawiska.
Wymarznięcie
Wymarzanie to bezpośrednie działanie mrozu na nieokryte śniegiem rośliny. Jeżli w trakcie zimy nastąpi silne ocieplenie, rośliny mogą stracić wytrzymałość na mróz - czyli rozhartować się. To samo dzieje się, gdy gruba okrywa śniegu, który spadł przy niezbyt niskiej temperaturze, ulegnie stopnieniu i ponownie wystąpią mrozy.
Bardziej podatne na wymarzanie są rośliny, które jesienią nie zdążyły się rozkrzewić. Przemarznięcie samych łodyg i liści nie zagraża życiu ozimn. Dopiero przemarznięcie węzła krzewienia powoduje zamieranie zbóż. Uszkodzenie części nadziemnych roślny wywiera negatywny wpływ, przejawiający się tym, że rośliny na wiosnę chorują, ich rozwój jest natomiast opóźniony.
Puszysty śnieg - najlepsza ochrona
Oziminy przed niską temperaturą najlepiej chroni puszysty śnieg. Wartość ochronna pokrywy zależy od jej grubości - już 10 cm warstwa stanowi odpowiednią ochronę nawet przed silnym mrozem.
