Susza w Polsce

Źródło: Ksenia Pięta

Instytut Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa - Państwowy Instytut Badawczy w Puławach informuje o zagrożeniu suszą dla poszczególnych upraw: zbóż ozimych i jarych, rzepaku i rzepiku, buraków cukrowych, krzewów i drzew owocowych oraz truskawek.

W okresie raportowania od 11 kwietnia do 10 czerwca 2015 roku, stwierdza zagrożenie wystąpienia suszy rolniczej na obszarze Polski.

Zagrożenie suszą występuje na powierzchni 9,5 % gruntów ornych w 971 gminach (31,7% gmin Polski), skupionych w 11 województwach:

• wielkopolskim
• kujawsko-pomorskim
• łódzkim
• lubuskim
• dolnośląskim
• opolskim
• pomorskim
• mazowieckim
• zachodniopomorskim
• warmińsko-mazurskim
• śląskim

W najgorszej sytuacji znajduje się Wielkopolska.

Największe zagrożenie suszą występuje dla krzewów owocowych. Susza dla tej uprawy występuje na glebach:

• I kategorii (gleby bardzo lekkie; grupa granulometryczna: piasek luźny, piasek luźny pylasty, piasek słabo gliniasty, piasek słabo gliniasty pylasty) oraz
• II kategorii (gleby lekkie, grupa granulometryczna: piasek gliniasty lekki, piasek gliniasty lekki pylasty , piasek gliniasty mocny, piasek gliniasty mocny pylasty).

Tabela 1 zawiera szczegółowe dane dotyczące liczby gmin oraz % gmin i powierzchni gruntów ornych dla województw w których występuje susza w uprawie krzewów owocowych.

Tabela 1.

Nieco mniejsze zagrożenie suszą występuje wśród zbóż jarych. Susza dla tych upraw występuje w rozpatrywanym okresie sześciodekadowym na glebach I i II kategorii. Występuje ona w 522 gminach (w 17% gmin kraju) na 5,2 % gruntów ornych Polski. Dane dotyczące tych upraw przedstawia tabela 2.

Tabela 2.

Podobne zagrożenie suszą odnotowano dla truskawek. Dla tej uprawy susza występowała na glebach I i II kategorii, w 522 gminach (w 17% gmin kraju) na 5,2 % gruntów ornych Polski. Dane dotyczące suszy dla tej uprawy przedstawia tabela 3.

Tabela 3.

Odnotowano również suszę występującą na glebach I kategorii wśród zbóż ozimych. Susza występowała w 521 gminach (17% gmin kraju) obejmując 4,2 % gruntów ornych Polski. Dane dotyczące tych upraw przedstawia tabela 4.

Tabela 4.

Najniższe wartości bilansu wodnego występowały w środkowej i wschodniej części Pojezierza Wielkopolskiego, północno-zachodniej części województwa łódzkiego, na Równinie Kutnowskiej i Pojezierzu Kujawskim, wynosiły one od -150 do -169 mm. Niskie wartości występowały również na obszarze województwa: pomorskiego, lubuskiego dolnośląskiego, opolskiego, wschodniej części województwa warmińsko-mazurskiego i mazowieckiego od -130 do -149 mm.

Natomiast najwyższe wartości bilansu wodnego (poniżej -50 mm) odnotowano w Polsce w zachodniej części Wyżyny Lubelskiej oraz w południowej części województw: śląskiego, małopolskiego i podkarpackiego.

W kwietniu stwierdzono na obszarze Polski bardzo duże zróżnicowanie pod względem występowania opadów atmosferycznych. Bardzo niskie opady, poniżej 20 mm wystąpiły na Pojezierzach: Poznańskim, Gnieźnieńskim, Krajeńskim, Szczecineckim, Wałeckim, na Wzniesieniach Zielonogórskich, na Nizinie Śląskiej, stanowiły one na tych obszarach od 50 do 60% normy wieloletniej. Niskie opady wynoszące 20-30 mm wystąpiły na przeważającym obszarze kraju, stanowiąc w tych rejonach 60-90% normy. Natomiast należy również zaznaczyć stosunkowo wysokie opady występujące na Pojezierzu Litewskim oraz na Pobrzeżu Gdańskim, wynosiły one w tych regionach od 40 do80 mm, stanowiąc od 110 do 150% normy wieloletniej. Najwyższe opady atmosferyczne odnotowano w Tatrach, ponad 100 mm.

W maju opady atmosferyczne były bardzo zróżnicowane. Niskie opady wystąpiły na dużym obszarze w zachodniej i środkowej części kraju. Najniższe opady wystąpiły zwłaszcza na Ziemi Lubuskiej, w Wielkopolsce oraz na Kujawach, nawet poniżej 20 mm. Im dalej na wschód od tych obszarów, tym wartości opadów były większe. Najwyższe opady odnotowano na Wyżynie Lubelskiej, we Wschodnich i Zachodnich Beskidach, na Podhalu oraz w Tatrach, od 100 do powyżej 220 mm.

Opady atmosferyczne w pierwszej dekadzie czerwca na przeważającym obszarze kraju były stosunkowo niskie (poniżej 5 mm). Nieco większe od 5 do 20 mm opady wystąpiły w południowo-zachodniej części kraju oraz w południowej części województwa mazowieckiego i środkowej województwa świętokrzyskiego. Większe opady (od 20 do 50 mm) notowane były w zachodniej części Sudetów, na południu województwa lubuskiego oraz w zachodniej części Pojezierza Wielkopolskiego. Natomiast opady powyżej 50 mm notowano w Karkonoszach.

Na terenie kraju w obecnym okresie występowało bardzo duże zróżnicowanie pod względem zasobów wody dla roślin uprawnych. W zachodniej części Nizin Środkowopolskich notowano duży deficyt wody, który może spowodować znaczne obniżenie plonów. Zwłaszcza dotyczy to upraw zlokalizowanych na glebach słabych i bardzo słabych, na glebach cięższych problem niedoboru wody jest mniej odczuwalny. Brak wody zauważalny jest zwłaszcza wśród zbóż jarych i ozimych, krzewów owocowych oraz truskawek. Nadal szczególnie trudna sytuacja występuje zwłaszcza w uprawach, które wysiewane były późno, wśród warzyw gruntowych oraz kukurydzy, przejawem znacznego deficytu wody były nierówne i długotrwające wschody.