Lucerna - dlaczego taka ważna?

Źródło: fotolia.com

Jeden z najważniejszych gatunków roślin uprawianych na paszę dla bydła. W największej skali jest użytkowana w Stanach Zjednoczonych i tam też została okrzyknięta „królową pasz”.

Lucerna należy do grona najcenniejszych roślin pastewnych. Jest odporna na suszę, plonuje na różnych glebach, nie przepada jednak za piaszczystymi czy podmokłymi. Odpowiednio posiana i użytkowana rośnie przez 3-4 lata i zapewnia paszę o większej zawartości białka niż koniczyna. Lucerna daje plon około 8-10 ton z hektara suchej masy w 3-4 pokosach rocznie.

Zielonka z lucerny jest przydatna do bezpośredniego skarmiania bydła, wysuszenia lub zakiszenia. Po skoszeniu szybko odrasta. Nie cierpi natomiast wypasania - jest wrażliwa na przydeptywanie i przygryzanie. W jej korzeniach po zaoraniu pozostaje średnio 150-200 kg azotu. Jej rozkładające się korzenie polepszają strukturę gleby, dlatego plon roślin uprawianych po lucernie daje świetne rezultaty. Wszystko to sprawia, że królowa pasz jest najważniejszym gatunkiem w świecie.

Najczęściej jest uprawiana w monokulturze, jednak jej połączenie w mieszance z trawami daje znacznie większe możliwości, w pełni wykorzystując jej walory.

- Lucerna produkuje białko, a trawy w takiej mieszance są w głównej mierze źródłem węglowodanów, których u lucerny brakuje. Mieszanki te plonują niekiedy wyżej niż czyste uprawy tej rośliny. Pasza, jaką uzyskujemy z takich mieszanek, posiada co prawda mniejszą zawartość białka, za to większą cukrów rozpuszczalnych w włókna - tłumaczy dr inż. Waldemar Zielewicz z Katedry Łąkarstwa i krajobrazu Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu.

Zaznacza, że zwierzęta przeżuwające mogą otrzymywać wyższe dawki pokarmowe takiej mieszanki ze względu na bardziej zrównoważony stosunek związków energetycznych (cukrów) do białka w porównaniu z samą zielonką z lucerny. Jakość pozyskiwanej paszy z połączeń różnych traw uzależniona zarówno od czynników siedliskowych i agrotechnicznych, jak również od udziału w składzie poszczególnych komponentów.

Aby być zadowolonym ze swojej uprawy  lucerny, rolnik musi wybrać odpowiednią jej odmianę dla konkretnego kompleksu glebowego, stanowiska i techniki uprawy, jaką stosuje.

Musi wziąć także pod uwagę wymagania „królowej”, zarówno w kompozycji z trawami jak i w monokulturze.

- Plonowanie mieszanek okazuje się bardziej stabilne w kolejnych latach użytkowania. Z doświadcznia można stwierdzić, że jest to bardziej efektywny sposób produkcji pasz dla bydła, szczególnie na słabszych i bardziej zawodnych stanowiskach glebowych. Zbiór odrostu mieszanki w okresie strzelania w źdźbło traw, a najpóźniej na początku ich kłoszenia zapewnia w paszy wystarczające ilości białka i cukrów - mówi Waldema Zielewicz. - Takie zasiewy są mniej wrażliwe na nieprzewidywalne warunki pogodowe. A obecność traw, nawet w niewielkim ich udziale w każdym odroście, gwarantuje lepsze zakiszanie i stabilizację kiszonki - dodaje.

Kolejną kwestią przemawiającą za uprawą kompozycji traw z lucerną  jest poprawa trwałości upraw, wydłużenie okresu ich użytkowania, a także mniejsza potrzeba nawożenia azotowego.

Ustalenie dawki pokarmowej dla bydła mlecznego opiera się na dwóch podstawowych parametrach - białku i energii, oprócz których w jej skład wchodzi jeszcze wiele innych elementów. Zaspokojenie potrzeb energetycznych jest trudniejsze, natomiast białkowych - bardziej kosztowne.

- Lucerna jest paszą objętościową, która nie może być pomijana podczas tworzenia bazy paszowej w gospodarstwie. Sama kiszonka z kukurydzy nie zapewnia wyłączności w pokrywaniu zapotrzebowania na składniki pokarmowe, jak również nie zapewnia w diecie przeżuwaczy właściwej struktury fizycznej. Lucerna z dodatkiem traw jest świetną propozycją paszy poprawiającej strukturalność dawki pokarmowej dla krów - opowiada specjalista.

Należy także wspomnieć, że „królowa” stwarza szansę na lepsze ślinienie się bydła, a więc efektywniejsze przeżuwanie.

Lucerna jest bogata w niacynę, cholinę, beta-karoten, witaminy A, B2, C, E i K, a także w wapń oraz inne niezbędne dla zwierząt mikroelementy.

Jej wadą jest natomiast to, iż dojrzewając - szybko drewnieje. Z wiekiem zmniejsza się w niej udział liści w stosunku do łodyg, dlatego należy ją kosić przed lub na początku kwitnienia, a jeśli ma być przeznaczona na susz - jeszcze wcześniej.

- O terminie zbioru pierwszego pokosu mieszanki decyzuje faza początku kłoszenia traw, która u większości gatunków wykorzystywanych do kompozycji występuje na przełomie kwietnia i maja. O terminie zbioru pozostałych odrostów decyduje już faza rozwoju lucerny. Drugi pokos wykonuje się w pełni pąkowania, która przypada na pierwsze dni lipca. Trzeci przeprowadzany jest  w fazie początku kwitnienia występującej w połowie sierpnia. Czwarty natomiast w zależności od warunków wilgotnościowych i termicznych panujących latem przypada na przełom września i października, opóźniając zbiór aż do momentu kwitnienia lucerny - tłumaczy naukowiec.

Należy uważać, aby nie zebrać pokosu zbyt wcześnie, co obniży trwałość całego zasiewu, a zwiększona ilość białka w lucernie może powodować wzdęcia u bydła.

Królowa ma także swoje wady.

Główną jest to, że jej białko szybko rozkłada się w rozkłada się w żwaczu, co komplikuje pokrycie potrzeb na ten element w jelicie cienkim. Jednocześnie wysoki poziom białka może skutkować zbyt dużą ilością mocznika we krwi. Drugą kwestią jest wysoki poziom potasu (2,8-3,2%), który źle wpływa na zasuszanie, więc w ostatnich trzech tygodniach należy obniżyć udział lucerny w dawce. Jest także przyczyną zalegań poporodowych oraz tężyczki pastwiskowej u bydła  Waldemar Zielewicz uważa, że optymalna ilość w paszy to 1,7% suchej masy.

Najlepszą formą konserwacji jest kiszonka. Zielonkę z kolejnych odrostów można spasać bezpośrednio lub przeprowadzać krótkotrwały jednodniowy wypad, a nadmiar paszy zakonserwować.

- Produkcja siana z mieszanki lucerny z trawami jest pracochłonna i nie daje zadowalających efektów pokarmowych na skutek obłamywania liści- najcenniejszych elementów w strukturze morfologicznej lucerny i traw. Dlatego najlepiej sporządzić kiszonkę w pryzmach naziemnych, silosach oraz zwijanych belach zabezpieczonych folią - podkreśla specjalista.