Coraz więcej polskiej żywności wyjeżdża z kraju
Na wzrost polskiego eksportu produktów rolno-spożywczych w 2023 r. pozytywnie oddziaływało zmniejszenie, w porównaniu z rokiem 2022, negatywnego wpływu takich czynników jak koszty importu zaopatrzeniowego, transportu, energii i paliw. Rozwój polskiego eksportu był w dalszym ciągu wspierany utrzymaniem konkurencyjności cenowej i jakościowej oferowanych produktów żywnościowych - szczególnie na rynku UE oraz utrzymującym się popytem na polskie produkty rolno-spożywcze.
Równocześnie generowanym wpływom ze sprzedaży zagranicznej produktów rolno-spożywczych sprzyjała postępująca dywersyfikacja eksportu na rynki pozaunijne oraz umiejętność dostosowywania przez eksporterów oferty asortymentowej do specyficznych wymagań konsumentów zagranicznych.
W 2023 r. eksport żywności z Polski był odporny na słabe wyniki gospodarcze Niemiec, które są największym odbiorcą polskich produktów rolno-spożywczych. Wzrost wartości eksportu rolno-spożywczego w 2023 r. był jednak mniej dynamiczny niż w roku 2022 - z powodu notowanych spadków cen na międzynarodowym rynku żywnościowym, co przełożyło się na niższe ceny transakcyjne w handlu zagranicznym. Równocześnie tendencje do umocnienia złotego wobec euro miały negatywny wpływ na konkurencyjność cenową polskich produktów rolno-spożywczych na rynku UE. Nie bez znaczenia dla polskiego eksportu w 2023 r. była liberalizacja handlu z Ukrainą wprowadzona pod koniec maja 2022 r., czego skutkiem była większa podaż na rynku unijnym ukraińskich produktów rolno-spożywczych, stanowiących konkurencję cenową dla produktów krajowych.
Głównie na rynek unijny, najwięcej do Niemiec
Podobnie jak w latach poprzednich produkty rolno-spożywcze były eksportowane z Polski przede wszystkim na rynek Unii Europejskiej. W 2023 r. dostawy do krajów UE wygenerowały 38 mld EUR (173 mld zł), co oznaczało wzrost wartości o 7% w odniesieniu do 2022 r. Udział rynku Unii Europejskiej w eksporcie żywności z Polski wyniósł 73%. Eksport do UE charakteryzował się w 2023 r. znaczną koncentracją geograficzną.
Głównym partnerem handlowym Polski pozostały Niemcy. Eksport do tego kraju w całym 2023 r. wyniósł 13,3 mld EUR i był o 11% większy niż przed rokiem. Do Niemiec eksportowano głównie wyroby tytoniowe (2,2 mld EUR, 56 tys. ton), ryby i przetwory rybne (1,4 mld EUR, 148 tys. ton), ziarno zbóż (w tym głównie ziarno pszenicy - 452 mln EUR, 1,7 mln ton i ziarno kukurydzy - 434 mln EUR, 1,7 mln ton), mięso drobiowe (881 mln EUR, 287 tys. ton), karmę dla zwierząt domowych (713 mln EUR, 288 tys. ton), pieczywo i wyroby piekarnicze (712 mln EUR, 198 tys. ton) oraz czekoladę i wyroby czekoladowe (587 mln EUR, 95 tys. ton).
Ważnymi odbiorcami artykułów rolno-spożywczych z Polski na rynku unijnym były także: Niderlandy - 3,2 mld EUR, Francja - 3,0 mld EUR, Włochy - 2,5 mld EUR, Czechy - 2,4 mld EUR.
Łącznie eksport na rynki wymienionych wyżej pięciu krajów wygenerował ponad 24,4 mld EUR przychodów, co stanowiło 47% wartości całego eksportu rolno-spożywczego w 2023 r.
Wielka Brytania, Ukraina i Stany Zjednoczone
W ubiegłym roku z Polski do krajów pozaunijnych wyeksportowano produkty rolno-spożywcze o wartości 13,75 mld EUR, o 11% wyższej rok do roku (rdr). Największymi pozaunijnymi odbiorcami były Wielka Brytania, Ukraina oraz Stany Zjednoczone. W przypadku Wielkiej Brytanii wartość eksportu do tego kraju wyniosła 4,2 mld EUR i była o 14% większa rdr.
Przychody uzyskane z eksportu rolno-spożywczego na rynek Ukrainy w 2023 r. przekroczyły 1 mld EUR, co oznaczało wzrost o 9% rdr. Do Ukrainy sprzedawano przede wszystkim karmę dla zwierząt domowych (97 mln EUR, 53 tys. ton), sery i twarogi (87 mln EUR, 17 tys. ton), czekolady i wyroby czekoladowe (57 mln EUR, 13 tys. ton), pieczywo i wyroby piekarnicze (45 mln EUR, 11 tys. ton), kawę (44 mln EUR, 10 tys. ton).
Przedsiębiorcy do Stanów Zjednoczonych wyeksportowali artykuły rolno-spożywcze o wartości 870 mln EUR, o 13% wyższej rdr.
Najwięcej mięsa, przetworów mięsnych i żywca, potem zboża
W strukturze towarowej polskiego eksportu produktów rolno-spożywczych dominowało mięso, przetwory mięsne i żywiec. W 2023 r. przychody uzyskane ze sprzedaży zagranicznej tej grupy towarowej były o 1% wyższe niż rok wcześniej i wyniosły 9,9 mld EUR, stanowiąc 19% wartości całego polskiego eksportu produktów rolno-spożywczych.
Drugą pozycję pod względem wartości z 15% udziałem w eksporcie produktów rolno-spożywczych z Polski zajmowało ziarno zbóż i przetwory zbożowe, których łączna sprzedaż, w porównaniu do 2022 r., wzrosła o 15%, do 7,6 mld EUR. Z Polski w całym 2023 r. wyeksportowano 13,6 mln ton ziarna zbóż za 3,5 mld EUR. Eksporterzy lokowali ziarno zbóż przede wszystkim na rynku unijnym
(8,3 mln ton, 61% wywozu ziarna). W 2023 r. ziarno pszenicy sprzedawano głównie do Niemiec (1,704 mln ton, 24% eksportu tego ziarna), ale także Nigerii (1,465 mln ton, 21%) i RPA (820 tys. ton, 12%).
Odbiorcą kukurydzy z Polski były przede wszystkim Niemcy (1,678 mln ton, 37% eksportu tego ziarna), Niderlandy (1,222 mln ton, 27%), a spoza UE - Wielka Brytania (430 tys. ton, 9%). Głównym kierunkiem eksportu żyta z Polski były Niemcy (486 tys. ton, 71% eksportu tego ziarna), jęczmienia - Niemcy (243 tys. ton, 51% eksportu tego ziarna) oraz Niderlandy (109 tys. ton, 23%) i Hiszpania (46 tys. ton, 10%).
Sprzedaż zagraniczna dotyczyła również produktów zbożowych - głównie o wysokim stopniu przetworzenia. W 2023 r. przychody uzyskane z eksportu tych produktów (m.in. mąki, kasze, słód, makarony, pieczywo i wyroby piekarnicze) wyniosły około 4,1 mld EUR i były o 17% wyższe niż rok wcześniej.
Wzrost w większości grup artykułów rolno-spożywczych
Wzrost wartości eksportu odnotowano w większości grup towarowych artykułów rolno-spożywczych. Poza wcześniej wymienionymi wzrosła wartość eksportu: tytoniu i wyrobów tytoniowych (o 26%, do 5,4 mld EUR), cukru i wyrobów cukierniczych (o 20%, do 3,8 mld EUR), ryb i przetworów (o 11%, do 3,1 mld EUR), a także warzyw i ich przetworów (o 14%, do 2,6 mld EUR) oraz owoców łącznie z przetworami (o 2%, do 1,8 mld EUR). Większa była również wartość wywozu nasion roślin oleistych i tłuszczów roślinnych - o 2% (1,7 mld EUR) oraz kawy, herbaty i kakao - o 1% (1,1 mld EUR).
Obniżeniu uległa wartość eksportu produktów mlecznych - o 9% (3,3 mld EUR), soków owocowych i warzywnych - o 5% (0,8 mld EUR) oraz alkoholi - o 9% (0,7 mld EUR).
